Receptura okiem praktyka – część trzecia. Lek recepturowy w pielęgnacji i terapii skóry chorego leżącego

Zdrowa skóra posiada odpowiedni zapas wody oraz naturalny czynnik nawilżający – NMF (natural moisturizing factor), który stanowi barierę ochronną przed nadmierną utratą wody drogą przeznaskórkową. Barierę ochronną naskórka stanowią również tłuszcze. Do tych najważniejszych należą ceramidy, trójglicerydy i cholesterol.

W sytuacji dłuższego przebywania w niekorzystnych warunkach – a do takich należy pozostawanie w pozycji leżącej – dochodzi do osłabienia naturalnej bariery ochronnej naskórka. Mechanizmy obronne skóry okazują się wówczas zbyt słabe, by utrzymać ją we właściwym stanie. Skóra odwodniona i odtłuszczona daje nieprzyjemne odczucia w postaci silnego ściągania, często swędzi, pęka i może ulegać nadkażeniu. Taka skóra oprócz nawilżenia potrzebuje regeneracji bariery ochronnej.

Sprawdzą się w tym przypadku maść i kremy o większej zawartości składników tłuszczowych, które będą hamowały parowanie wody z naskórka i pozwolą na odbudowę naturalnego płaszcza lipidowego. Dla tak wymagającej skóry najlepszym rozwiązaniem będzie krem zawierający triglicerydy bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), oleje roślinne i cholesterol.

Ten krzemoorganiczny związek tworzy na skórze delikatny film chroniący ją przed czynnikami zewnętrznymi, ale nie hamujący fizjologicznych czynności skóry. Dimetikon nie tyle natłuszcza, co uelastycznia skórę dając uczucie gładkości i „jedwabistości”.

W składzie dobrych maści i kremów nawilżających, powinny się znaleźć się substancje wiążące wodę w głębszych warstwach naskórka, takie jak glicerol oraz takie, które działają na powierzchni naskórka – na przykład kwas hialuronowy. Ponieważ nie jest dostępny „pro receptura” można w tym celu zastosować mocznik (w stężeniach 2% – 10%), który jest składnikiem imitującym skład naturalnego czynnika nawilżającego (NMF) występującego w skórze.

Dodatek witamin do preparatów pielęgnacyjnych umożliwia regenerację uszkodzonego naskórka. Witamina A zmiękcza naskórek, zmniejsza jego rogowacenie, usprawnia funkcje obronne skóry, zapewnia odpowiednie nawilżenie, przyspiesza metabolizm komórkowy i zwiększa zawartość kolagenu w skórze właściwej.

Najcenniejszym dodatkiem do preparatów pielęgnacyjnych jest witamina E. Jako czynnik oksydoredukcyjny przyspiesza procesy gojenia, ma właściwości odżywcze, działa przeciwzapalnie, zapobiega powstawaniu podrażnień i łagodzi istniejące. Ponadto chroni lipidy błon komórkowych skóry, zwiększając jej zdolność wiązania wody. Ma właściwości penetracyjne i wspomaga mikrokrążenie.

I) Preparaty natłuszczające

Rp.
Dimethiconi 2,0 – 10,0
Vaselini albi
Lanolini
Aquae (vel 3% Sol. Acidi borici) aa ad 100,0
M.f. ung.

Rp.
Dimethiconi 2,0 – 10,0
Eucerini
Aquae (vel 3% Sol. Acidi borici) aa ad 100,0
M.f. ung.

Rp.
Vit. A oleosa 100 000 j.m. – 500 000 j.m.
Vit. E pro receptura 2,5
Glyceroli 10,0
Lekobaza Lux ad 100,0
M.f. ung.

Rp.
Vit. E pro receptura 2,0
Dimethiconi 1,0
3% Sol. Acidi borici
Lekobaza Lux ad 100,0
M.f. ung.

Rp.
Ol. Cacao 10,0
Ol. Ricini 10,0
Eucerini
3% Sol. Acidi borici aa ad 100,0
M.f. ung.

Rp.
Cera alba 18,0
Ol. Lini 61,0
Aq. dest. 20,0
M.f. linimentum

Rp.
Paraffini liq. 10,0
Eucerini
Aquae aa ad 100,0
M.f. ung.

II) Preparaty nawilżające

Rp.
Urea 5,0
Vaselini albi
Lanolini
Aquae (vel 3% Sol. Acidi borici) aa ad 100,0
M.f. ung.

Rp.
Urea 5,0
Vaselini hydrophylici
Aquae (vel 3% Sol. Acidi borici) aa ad 100,0
M.f. ung.

Rp.
Glyceroli 5,0 – 10,0
Unguentum Cholesteroli ad 100,0
M.f. ung.

Rp.
Dimethiconi 2,0
Glyceroli 3,0
Lekobaza Lux ad 100,0
M.f. ung.

Rp.
Urea 5,0
Aquae 40,0
Ung. Cholesteroli ad 100,0
M.f. ung.

III) Preparaty regenerujące i „odżywiające” skórę

Rp.
Vit. A oleosae 500 000 – 1 000 000 j.m.
Vit. E pro receptura 2,0
Linomag 30,0
Lekobaza Lux ad 100,0
M.f. ung.

Rp.
Vit. E pro receptura 2,0
Ol. Lini
Ol. Rapae aa ad 100,0
M.f. sol.

Rp.
Vit. A + D 3 liq. 1,0
Vaselini albi
Lanolini
Aquae (vel 3% Sol. Acidi borici) aa ad 100,0
M.f. ung.

Rp.
Vit A oleosa 100 000 j. m.
Vit E concentr. 2,0
Ol. Cacao 10,0
Ol. Lini 10,0
Eucerini ad 100,0
M.f. ung.

Rp.
Vit. A oleosa 100 000 j.m. – 500 000 j.m.
Vit. E pro receptura 2,5
Glyceroli 10,0
Lekobaza Lux ad 100,0
M.f. ung.

Rp.
Vit. E pro receptura 2,0
Dimethiconi 1,0
3% Sol. Acidi borici
Ung. Cholesteroli aa ad 100,0
M.f. ung.

Rp.
Vit. A oleosae 100 000 – 500 000 j. m.
Vit. E pro receptura 1,0 – 3,0
Pentravani ad 100,0
M.f. ung.

IV) Preparaty osuszające, ściągające

Rp.
Benzocaini 5,0 ( do 10,0)
Ac. borici 3,0
Zinci oxydi 6,0
Bismuthi subgallici 6,0
Lanolini 15,0
Vaselini flavi ad 100,0
M.f. ung.

Rp.
Detreomycini 2,0
Hydrocortisoni 0,2
Benzocaini 5,0
Vit. A+D3 liq. 4,0
Bismuthi subgallici 5,0
Vaselini ad 100,0
M.f. ung.

Rp.
Bismuthi subnitratis 20,0
Ol. Lini 10,0
4% Sol. Boracis c. glycerini 20,0
Vaselini flavi* 10,0
Lanolini* ad 100,0
M.f. ung.

*(vel Vaselini hydrophylici)

V) Preparaty do oklepywania (masażu)

Rp.
Acidi salicylici 2,0
Glycerini 30,0
Ol. Eucalypti 0,1
Ethanoli 70% ad 100,0
M.f. sol.

mgr farm. Barbara Pandyra-Kowalska
Apteka Szpitala Uniwersyteckiego CMUJ w Krakowie

Literatura:

1. Farmakopea Polska XI. Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Warszawa 2017.
2. Sucha skóra jako aktualny problem kliniczny. J. Bowszyc, W. Silny, ”Postępy dermatologii i alergologii XXIII”. [Internet] 2013, „Pielęgnacja skóry suchej” https://cosmetologia.pl/pielagnacja-suchej-skary-931.html
3. Substancje pomocnicze w technologii postaci leku. E. Rybacki, T. Stożek Biblioteka Farmaceuty, PZWL Warszawa 1980
4. Poradnik Terapeutyczny. M. Bobowska, K. Gobiec, W. Grzęda, J. Kempisty, Z. Sadowski, PZWL Warszawa 1975

---

Artykuł przekazany przez Fagron sp. z o.o.