Co należy wiedzieć o płynach do pielęgnacji soczewek kontaktowych?

Wygodnym standardem w pielęgnacji soczewek kontaktowych jest płyn „wielofunkcyjny”, jednak nie zawsze jest to wystarczające rozwiązanie i czasem trzeba podjąć decyzję o zmianie systemu All-in-one, na inne, bardziej skuteczne lub bardziej bezpieczne w kontekście możliwych uczuleń na składniki preparatów.

Zadania płynów pielęgnacyjnych

W ostatnich latach, wielokierunkowe działanie płynów pielęgnacyjnych wzbogacono o działanie nawilżające – poprawiające komfort noszenia soczewek kontaktowych. Jednak najważniejszym zadaniem płynu pielęgnacyjnego do soczewek kontaktowych jest dezynfekcja – definiowana jako usuwanie mikroorganizmów oraz czyszczenie soczewek polegające na usunięciu osadów białkowych i  lipidowych pochodzących z  filmu łzowego lub innych zanieczyszczeń np. osadów z  makijażu. Ponadto – co ważne – płyn powinien być biokompatybilny z tkankami powierzchni oka.

Płyny wielofunkcyjne

Najpopularniejszym systemem do pielęgnacji miękkich soczewek kontaktowych jest płyn wielofunkcyjny. Służy on jednocześnie do dezynfekcji, czyszczenia, spłukiwania, przechowywania oraz często nawilżania soczewek kontaktowych. W obrębie płynów pielęgnacyjnych wyróżnia się płyny wielofunkcyjne dezynfekujące (MPSD), które muszą likwidować odpowiednią liczbę mikroorganizmów w określonych warunkach (w tzw. teście Stand Alone bez użycia soczewek kontaktowych), oraz płyny wielofunkcyjne (MPS) w tym samym teście wykazują się mniejszą skutecznością usuwania drobnoustrojów, przez co muszą przejść dodatkowy sprawdzian (Regiment Test) z użyciem soczewek i pełną procedurą czyszczenia (płukanie i pocieranie).

Płyny zarejestrowane jako MPDS mogą być używane bez czyszczenia mechanicznego (można na nich znaleźć informację o braku konieczności pocierania – „No rub”) ze względu na wyższy stopień dezynfekcji niż MPS. Należy jednak pamiętać, że niezależnie od rodzaju płynu wielofunkcyjnego, skuteczność usuwania niebezpiecznych mikroorganizmów jest znacznie wyższa, gdy zastosuje się mechaniczne czyszczenie soczewek – dlatego pełna procedura mycia z pocieraniem i płukaniem soczewek powinna być zalecana każdemu pacjentowi.

Płyny oksydacyjne

Godnym uwagi systemem do pielęgnacji soczewek kontaktowych jest system oksydacyjny. Płyny oksydacyjne mogą mieć jedno- lub dwustopniowy proces dezynfekcji. W systemie jednostopniowym nadtlenek wodoru jest neutralizowany dzięki dyskowi do katalizy umieszczonemu wewnątrz pojemnika. W systemie dwustopniowym, aby doszło do neutralizacji, wymagane jest dodanie do płynu czynnika neutralizującego po zalecanym przez producenta czasie dezynfekcji.

Płyny oksydacyjne nie wymagają pocierania i płukania soczewek, ponieważ kompletne czyszczenie odbywa się w zalecanym czasie dezynfekcji, który wynosi zwykle około sześciu godzin. Ze względu na wysoką skuteczność dezynfekcji, która jest wyższa od płynów wielofunkcyjnych (m.in. w  przypadku pełzaków z rodzaju Acanthamoeba) oraz brak środków konserwujących, płyny oksydacyjne mogą być polecane alergikom lub pacjentom o wrażliwych oczach. Płyny te są często wzbogacone również o surfaktanty w celu osiągnięcia wyższej efektywności czyszczenia soczewek.

Na podstawie wielu badań biokompatybilności płynów pielęgnacyjnych i soczewek kontaktowych, można jednoznacznie stwierdzić, że płyny oksydacyjne najmniej wpływają na fizjologię oka i pozostają najskuteczniejszym i najbezpieczniejszym systemem pielęgnacyjnym. Ponadto jest to najbardziej uniwersalne rozwiązanie dla wszystkich typów soczewek kontaktowych, a także wszystkich osób korzystających z korekcji soczewkami kontaktowymi.

Zasady stosowania płynów do soczewek

Warto pamiętać o podstawowych zasadach stosowania płynów pielęgnacyjnych:

• nie zmieniamy rodzaju płynu pielęgnacyjnego w trakcie noszenia danej pary soczewek (np. miesięcznych);

• do soczewek twardych najbardziej wskazany jest system pielęgnacyjny zalecany przez producenta (szczególnie przy stosowaniu soczewek protetycznych), a w razie jego niedostępności, system oksydacyjny jest systemem pierwszego wyboru;

• rozpoczynając nową butelkę płynu pielęgnacyjnego należy również zaopatrzyć się w nowy pojemnik na soczewki;

• osoby podatne na alergie powinny przepłukać soczewki kontaktowe solą fizjologiczną przed założeniem ich na oczy;

• płyny oksydacyjne charakteryzują się najlepszą biokompatybilnością dla wszystkich rodzajów soczewek kontaktowych.

Świadomość na temat właściwości, sposobu działania oraz znajomość podstawowych składników płynów na pewno pomoże w wyborze najlepszego systemu pielęgnacji dla danego pacjenta, co może przekładać się na jego satysfakcję z noszenia soczewek kontaktowych.

Wojciech Krawczyk

optometrysta

Centrum Dobrego Widzenia OPTICON w Lublinie

Członek PSSK, PTOO