09.2009 – „Propedeutyka onkologiczna.”

wrzesień 2009, nr 37/15 online

 

PROPEDEUTYKA ONKOLOGICZNA

 

 

    Raport WHO dotyczący metod zwalczania chorób nowotworowych w dużej części poświęcony jest profilaktyce. Analiza farmakoekonomiczna wskazuje bowiem, że działania profilaktyczne są najbardziej efektywnym mechanizmem zmniejszania zachorowalności na nowotwory i obniżania kosztów terapii. Działalność profilaktyczna prowadzona jest w placówkach ochrony zdrowia. Jedną z takich placówek, zgodnie z Ustawą „Prawo Farmaceutyczne” jest apteka. Prowadzenie działalności z zakresu profilaktyki onkologicznej przez aptekarzy wymaga jednak specjalistycznej wiedzy. Luka w programie nauczania farmaceutów w tym zakresie została przed kilku laty wypełniona zarządzeniem Ministra Zdrowia poprzez wprowadzenie do programu kształcenia na wszystkich kierunkach medycznych w Polsce przedmiotu „Propedeutyka Onkologiczna”. W celu uzupełnienia wiedzy absolwentów farmacji sprzed lat, wiele miejsca poświęca się tym zagadnieniom w programie kursów kształcenia specjalizacyjnego i ciągłego farmaceutów.
    Podstawowe zagadnienia stanowiące treść programu „Propedeutyka Onkologiczna” dotyczą wpływu czynników środowiskowych na występowanie chorób nowotworowych. Należą do nich bakterie i wirusy, promieniowanie jonizujące i ultrafioletowe, dieta bogata w mięso i tłuszcz, brak aktywności fizycznej, długotrwały stres, palenie papierosów, nadmierne spożywanie napojów alkoholowych. Przykładem wpływu czynników środowiskowych na powstawanie chorób nowotworowych jest ścisły związek pomiędzy wysoką konsumpcją mięsa, a zachorowalnością na raka okrężnicy wśród mieszkańców USA i Nowej Zelandii. W powstawaniu chorób nowotworowych mają również udział czynniki genetyczne, jednakże ich udział jest proporcjonalnie niewielki. Na przykład jedynie 5% zachorowań na raka piersi determinowanych jest genetycznie. Wiedza w tym zakresie, jakkolwiek powszechnie znana powinna być rozpowszechniana w sposób ciągły, aby mogła odnieść skutek. Przykładem są USA, gdzie kampania antynikotynowa, rozpoczęta w latach siedemdziesiątych odniosła skutek dopiero po 30 latach.
    Ogromne znaczenie w przeciwdziałaniu chorobom nowotworowym ma diagnostyka profilaktyczna. Działalność profilaktyczna palcówek ochrony zdrowia powinna doprowadzić przede wszystkim do powszechnej świadomości i akceptacji harmonogramu badań kontrolnych w różnych grupach wiekowych. Na przykład okresowych badań mammograficznych i ginekologicznych u kobiet po 20 roku życia, lub okresowych badań kolonoskopowych po 50 roku życia.
    Rozwój aptekarstwa w Polsce stwarza możliwości poszerzenia kompetencji Aptekarzy w zakresie profilaktyki onkologicznej, a Apteki jako placówki ochrony zdrowia mogą stanowić dogodny dla pacjentów punkt informacji o profilaktyce chorób.