06.2014 – „Trądzik różowaty.”

czerwiec 2014, nr 94/72 online

 

 

    Trądzik różowaty (acne rosacea) jest schorzeniem zaliczanym do nerwic naczynioruchowych skóry  [1]. Jest on powszechną chorobą dermatologiczną o dużym wpływie na jakość życia [2]. Etiopatogeneza trądziku różowatego nie została dotychczas jednoznacznie określona i wykazuje wieloczynnikowe uwarunkowania [3]. Zaliczamy do nich podłoże genetyczne, czynniki środowiskowe, nadwrażliwość skórnych naczynek krwionośnych, choroby ogólnoustrojowe takie jak zaburzenia hormonalne lub dolegliwości przewodu pokarmowego. Trądzik różowaty charakteryzuje rumień, obrzęk, pieczenie, ból, zwłóknienie skóry twarzy [2]. Głównym jego objawem, występującym u 80% chorych jest pojawienie się zmian naczyniowych, takich jak rumień i teleangiektazje. U pozostałych  osób dotkniętych tą dermatozą występują grudki i krosty, a także dochodzi do rozwinięcia przerostu tkanek miękkich i wystąpienia „phyma” [1]. Pierwotnie trądzik występuje na środkowej część twarzy, czyli na nosie, fałdzie nosowo-policzkowym, centralnej części czoła i podbródka [4]. Zdarza się, że występuje za uszami, na dekolcie, górnym odcinku tułowia i powierzchniach bocznych szyi. Pierwsze symptomy choroby pojawiają się najczęściej około trzydziestego roku życia. Znacznie częściej choroba ta dotyczy kobiet z północnej Europy lub o celtyckich korzeniach [4], głównie są to osoby z I lub II fototypem skóry, czyli o jasnej karnacji, z jasnymi oczami i włosami. Jednakże najcięższe, skrajne przypadki rinophyma spotyka się u mężczyzn. Najszybszy rozwój trądziku obserwujemy między 40 a 50 rokiem życia. Początek choroby przebiega najczęściej łagodnie. Objawia się wzmożoną reaktywnością naczyń, zwiększoną wrażliwością skóry [2], bez utrwalonych zmian skórnych. Występuje wówczas napadowe czerwienienie się skóry twarzy najczęściej pod wpływem czynników zewnętrznych.

   Trądzik różowaty możemy podzielić ze względu na różnorodność objawów jakie występują [5].

 

   Prerosacea: ten okres charakteryzuje się wzmożoną reaktywnością naczyń bez utrwalonych zmian skórnych. Okresowo występuje dyskretny rumień, czasami pojawia się uczucie pieczenia utrzymujące się od kilku minut do kilku godzin i ustępujące samoczynnie. Zmiany te wywoływać może wiele czynników: ciepło, promienie UV, mróz, wiatr, stres, gorące napoje, mocna kawa, alkohol, ostre przyprawy. Często w tym okresie pojawia się nietolerancja kosmetyków.

   Flushing: w  tym stadium rumień może utrzymywać się przez wiele dni lub nie ustępować, towarzyszy mu uczucie pieczenia, dyskomfort. Flushing dotyczy policzków, gdzie występują teleangiektazje. Pogłębia się nietolerancja na kosmetyki. Skóra w obrębie zmian jest wrażliwa, może występować obrzęk.  

   Postać rumieniowo-naczyniowa: zmiany skórne zajmują centralne partie twarzy, rzadziej dekolt lub szyję. Nowym objawem są stopniowo pojawiające się grudki – małe, mięsiste, często zgrupowane. Równocześnie pojawiają się krostki. Czasami zmianom zapalnym może towarzyszyć obrzęk [6].

   Postać grudkowo-krostkowa: postać ta wykazuje obecność wykwitów grudkowych i krost na podłożu rumieniowym. Zmiany zapalne mogą powiększać się i zlewać, szczególnie w okolicy nosa (rhinophyma), skóra jest wówczas wyraźnie pogrubiona i ma rozszerzone pory – jest to wynik znacznego przerostu gruczołów łojowych i zwłóknienia pozapalnego.

   Postać oczna (ocular rosacea) jest trudną do rozpoznania odmianą choroby. Występuje razem z  wcześniej wymienionymi fazami trądziku różowatego. Wielu pacjentów zgłasza się do dermatologa po długotrwałej bezskutecznej terapii u lekarza okulisty. Jest to trudna do zdiagnozowania postać trądziku różowatego, która zostaje wykryta najczęściej dopiero wtedy, gdy pojawią się zmiany skórne.

   Objawy oczne, które mogą wskazywać na zagrożenie trądzikiem różowatym:

 

•    nawracające zapalenia spojówek
•    przewlekłe zapalenia brzegów powiek
•    przekrwienie spojówek
•    światłowstręt
•    kłucie i swędzenie
•    łzawienie i przekrwieniem oczu
•    obrzęki powiek
•    uczucie suchości oczu
•    uczucie ciała obcego w oku

 

   Istnieją pewne czynniki, które sprzyjają zaostrzeniu się zmian trądziku różowatego [8]:

 

•    długotrwały stres
•    zaburzenia neurowegetatywne
•    choroby przewodu pokarmowego
•    pikantne jedzenie
•    występowanie opryszczki wargowej
•    nadmierne picie alkoholu
•    choroby tarczycy
•    stosowanie zewnętrznych preparatów kortykosteroidowych na skórę twarzy
•    korzystanie z basenów z chlorowaną woda
•    korzystanie z sauny
•    korzystanie z kriokomory
•    wystawianie twarzy na działanie zimna i wiatru
•    nadmierna ekspozycja na słońce
•    niedostateczne nawilżenie skóry

 

 

 

 

   Pierwszy rodzaj leczenia obejmuje różnego rodzaju kremy, żele i maści. Skuteczny jest metronidazol 0,75% oraz 2% w formie kremu lub żelu. Pomocny bywa także kwas azelainowy, ponieważ działa na grudki i krosty likwidując je. Leki tego typu zawierają również sulfacetamid sodowy 10% z 5% siarką oraz nadtlenek benzoilu.  Leczenie doustne obejmuje antybiotyki. W przypadku trądziku różowatego ze zmianami grudkowo-krostkowymi jest to jeden z antybiotyków tetracyklinowych [5].  Lek ten przyjmowany  jest ogólnie w dawce 1,5 g na dobę przez 6-8 tygodni. W przypadku przeciwwskazań do stosowania tetracyklin zaleca się makrolidy [7]. Terapię taką stosuje się dwa razy w roku – wiosną i jesienią, przygotowując tym samym skórę do nadchodzących trudnych warunków atmosferycznych.

   Istotne znaczenie ma unikanie czynników prowokujących i zaostrzających zmiany. Najważniejsza jest ochrona przed słońcem, silnym wiatrem, mrozem i zmieniającą się wilgotnością, unikanie spożywania alkoholu, wyeliminowanie z diety pikantnych przypraw, produktów ciężkostrawnych, unikanie stosowania na skórę twarzy produktów perfumowanych, ze środkami drażniącymi czy konserwantami. Pacjent powinien także zrezygnować z wizyt na basenie i w saunie, oraz ograniczyć stres.

   Wspomagająco stosuje się również leki uszczelniające naczynia krwionośne i poprawiające ich elastyczność,  takie jak witamina PP, witamina C czy różnego rodzaju leki naczyniowe [8]. Z kolei zastosowanie kuracji ziołowej może pozytywnie wpłynąć na skórę twarzy – korzystnie działają m.in.: wywar z imbiru, bratka, rumianku, szałwii.

 

 

 

 

   Równie istotne co odpowiednio dobrane leczenie jest odpowiednia pielęgnacja skóry dotkniętej trądzikiem różowatym. Stosując odpowiednie dermokosmetyki możemy poprawić jej wygląd i zwolnić postępowanie zmian. Skóra z trądzikiem różowatym jest bardzo wrażliwa, podatna na podrażnienia i wymaga specjalnej pielęgnacji pomagającej odbudować uszkodzoną warstwę ochronną. Przy pielęgnacji skóry dotkniętej trądzikiem różowatym należy unikać ucisku, tarcia, a także stosowania kosmetyków bogatych w aktywne substancje, które zamiast wpływać dobroczynnie na skórę, wywołują podrażnienia lub uczulają. W większości przypadków trądziku różowatego mamy do czynienia z tak zwanym: „zespołem nietolerancji kosmetyków”. Związane jest to z subiektywnym odczuwaniem objawów podrażnienia, nie tylko po aplikacji preparatów kosmetycznych, lecz także w wyniku działania czynników zewnętrznych. Podstawą jest codzienne mycie twarzy produktami do skóry wrażliwej. Powinny one zawierać substancje łagodzące, nawilżające oraz zmiękczające. Powinno unikać się mydeł i detergentów. Peelingi ziarniste należy zamienić na enzymatyczne, które nie będą podrażniały skóry. Osoby z trądzikiem różowatym powinny unikać toników alkoholowych. Istotne jest, by nie zniszczyć warstwy lipidowej naskórka, która stanowi jego warstwą ochronną. Kremy na dzień do cery z trądzikiem różowatym powinny zawierać wysokie filtry słoneczne, które są podstawą odpowiedniej pielęgnacji [8]. Często spotykamy kremy o zielonkawym zabarwieniu, które wizualnie neutralizują rumień. Na rynku aptecznym mamy dużą gamę różnorakich preparatów dla osób borykających się z cerą naczyniową. Od delikatnych i lekkich kremów, przez  emulsje do twarzy, ukończywszy na  bogatych w składzie koncentratach przeznaczonych do intensywnej pielęgnacji. Najczęściej w składzie kosmetyków do cery z trądzikiem różowatym można spotkać:

 

•    ginkgo biloba – obkurcza naczynia krwionośne i wzmacnia ich ścianki;
•    kasztanowiec – usprawnia krążenie, zwiększa elastyczność naczyń krwionośnych i zmniejsza ich przepuszczalność [9];
•    witamina PP – stymuluje syntezę lipidów, poprawia barierę naskórkową [10];
•    witamina K – przyspiesza resorpcje krwawych wylewów;
•    witamina C – wzmacnia ściany naczyń włosowatych;
•    arnika;- poprawia krążenie, zmniejsza obrzęki;
•    d-panthenol – działa łagodząco, przyspiesza gojenie.

 

   Osoby z trądzikiem różowatym często udają się po pomoc do salonów kosmetycznych aby poprawić wygląd skóry. Należy pamiętać, że u osób z trądzikiem różowatym przeciwwskazane są takie zabiegi, jak złuszczanie z użyciem kwasów owocowych, kwasu trójchlorooctowego czy kwasu salicylowego. Powodują one przekrwienie skóry, co nasila i utrwala rumień. Niewskazane są także zabiegi rozgrzewające, manualne oczyszczanie, mikrodermabrazja, silne masaże twarzy. Nie oznacza to, że osoba z trądzikiem różowatym nie może szukać wsparcia u kosmetologa. Dobrze dobrane zabiegi przyniosą poprawę stanu skóry. Zabiegi kosmetyczne mogą pomóc obkurczyć i wzmocnić ściany naczyń krwionośnych, zmniejszyć stan zapalny, odbudować barierę naskórkową. Do zabiegów, które są najodpowiedniejsze dla skóry z trądzikiem różowatym zaliczamy:

– jonoforezę z wykorzystaniem kwasu askorbinowego, który ma działanie przeciwzapalne i uszczelnia naczynia krwionośne;
– zabieg galwanizacji, usprawniający odpływ limfy dzięki czemu niweluje obrzęki;
– maseczki wzmacniająco-stymulujące z witaminą K i C dla cery z rozszerzonymi naczynkami;
– zabieg sonoforezy, podczas którego stosuje się gotowe koktajle do zabiegów trasnepidermalnych;
– mezoterapię bezigłowa wzmacniającą strukturę  naczynek;
– delikatne masaże twarzy, które pomogą usunąć obrzęki;
– maski algowe bogate w witaminę C i E;
– zabiegi laserowe zamykające naczynka;

1. Lucyna Kałużna i in., Forum praktyków: Praktyczne uwagi na temat leczenia trądziku różowatego, Dermatologia Estetyczna 5(46), 2006
2. Verena D. Schwab i in., Neurovascular and Neuroimmune Aspects in the Pathophysiology of Rosacea, J Investig Dermatol Symp Proc. 15(1): 2011;
3. Barbara Raszeja-Kotelba i in., Ocular rosacea – ethiopathology, symptoms and treatment – three clinical cases Post Derm Alerg 2004; XXI, 3: 144–150
4. M. Steinhoff I in., Clinical, Cellular, and Molecular Aspects in the Pathophysiology of RosaceaJ Investig Dermatol Symp Proc. 2011 December; 15(1): 2–11
5.  G. Rasser, Dermatologia, Urban&Partner, Wrocław 1994
6. M. Sulk, Distribution and Expression of Non-Neuronal Transient Receptor Potential (TRPV) Ion Channels in Rosacea, J Invest Dermatol. 2012 April; 132(4): 1253–1262.
7. Anna Czarnecka, Jolanta Tymicka ,Rosacea – clinical variants and treatment, PDiA 2005; XXII, 3: 156–160
8. W. Kasprzak, A. Mańkowska, Fizjoterapia w kosmetologii i medycynie estetycznej, Wyd. PZWL, Warszawa2010
9. pod red. I. Matławskiej, Farmakognozja, Poznań 2006
10. E. Lamer-Zarawska i in.,Rosliny w kosmetyce i kosmetologii przeciwstarzeniowej, PZWL, Warszawa 2012