10.2013 – „Wdrożenie systemu dopłat do dyżurów aptek w Niemczech od 1 sierpnia 2013r.”

październik 2013, nr 86/64 online

 

 

 

 

 

 

   W dniu 5 lipca 2013r. izba wyższa niemieckiego parlamentu – Bundesrat – przyjęła większością głosów Ustawę w sprawie wsparcia dla zapewnienia dyżurów pełnionych przez apteki (Gesetz zur Förderung der Sicherstellung des Notdienstes von Apotheken). Jest to wyjątkowo ważna dla aptekarzy ustawa, ponieważ po jej wejściu w życie 1 sierpnia 2013r. Niemcy są pierwszym krajem europejskim, w którym dyżury nocne aptek są w znacznym stopniu refundowane z budżetu funkcjonujących w tym kraju kas chorych. Wejście w życie tej ustawy jest również wydarzeniem przełomowym z tego powodu, że po raz pierwszy niemieckie apteki będą uzyskiwać przychody nie tylko w wyniku wydanych leków, ale również wykazując gotowość do oferowania usług farmaceutycznych w porze nocnej. Będą to przychody znaczące, ponieważ w przypadku wielu aptek pełniących np. 4 dyżury w miesiącu – otrzymując średnio około 250 Euro dopłaty za każdy pełniony dyżur – ich dochód wzrośnie o około 12 tysięcy Euro rocznie.

   Ten spektakularny sukces niemieckiego samorządu aptekarskiego jest efektem wielu miesięcy konsekwentnych i pełnych determinacji działań, w których istotnym argumentem były przedstawione szczegółowe wyniki analiz ekonomicznych oraz badań ankietowych pacjentów. Dzięki temu udało się przekonać ministerstwo zdrowia i parlamentarzystów do wprowadzenia tak korzystnego dla pacjentów i aptekarzy systemu.

   Jednak ogromnym wyzwaniem było również wdrożenie w życie głównych elementów tego systemu przez Zrzeszenie Niemieckich Aptekarzy w ciągu zaledwie kilku tygodni od opublikowania ustawy w dzienniku urzędowym niemieckiego parlamentu w dniu 18 lipca 2013r. Zarówno najważniejsze aspekty prac nad wyżej wymienioną ustawą, jak i doświadczenia z jej wdrożenia były szczegółowo omawiane w trakcie pierwszego dnia Zjazdu Niemieckich Aptekarzy w Düsseldorfie w dniu 18 września 2013r. Bardzo istotny jest również fakt, że w zakresie wykonywania ustawy Zrzeszenie Niemieckich Aptekarzy uzyskało kompetencje urzędu federalnego.

   W tym miejscu przypomnę, że w Niemczech funkcjonują dwie organizacje wchodzące w skład samorządu aptekarskiego – Izba Aptekarska (Apothekerkammer) oraz Zrzeszenie Aptekarzy (Apothekerverband). Na czele 17 okręgowych izb aptekarskich stoi Prezes Niemieckiej Izby Aptekarskiej (obecnie funkcję tą pełni Andreas Kiefer), a na czele 17 okręgowych zrzeszeń aptekarzy stoi Prezes Zrzeszenia Niemieckich Aptekarzy (obecnie funkcję tą pełni Fritz Becker). Przynależność do okręgowej izby aptekarskiej jest obowiązkowa, natomiast członkami okręgowych zrzeszeń aptekarzy są przede wszystkim właściciele aptek – są oni dobrowolnymi członkami tego stowarzyszenia zajmującego się głównie prawno-ekonomicznymi aspektami funkcjonowania aptek. Na poziomie ogólnokrajowym, zarówno izby aptekarskie, jak i zrzeszenia aptekarzy reprezentuje Zarząd Niemieckich Izb Aptekarskich (Bundesvereinigung Deutscher Apothekerverbände – ABDA) z siedzibą w Berlinie, którego Prezesem jest od grudnia 2012r. Friedemann Schmidt. Zarówno Prezes Niemieckiej Izby Aptekarskiej jak i Prezes Zrzeszenia Niemieckich Aptekarzy wchodzą w skład Prezydium Zarządu Niemieckich Izb Aptekarskich.

 

   W czerwcu b.r. w obszernym sprawozdaniu przedstawiłem główne założenia funkcjonowania systemu dopłat do dyżurów pełnionych przez niemieckie apteki. Sprawozdanie to zostało też w całości opublikowane  na stronie internetowej Naczelnej Izby Aptekarskiej oraz na stronie Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej. Zachęcam do przeczytania jeszcze raz tego sprawozdania, ponieważ ułatwi to zrozumienie treści przetłumaczonej przeze mnie ustawy, którą załączam w osobnym dokumencie. Treść ustawy nie jest długa i pokazuje, że tak ważną kwestię dla aptekarzy w wielu krajach europejskich można prawnie odpowiednio uregulować z ogromną korzyścią również dla wielu milionów pacjentów. Mam nadzieję, że przedstawiona treść uchwalonej ustawy będzie również ważnym argumentem dla naszego samorządu aptekarskiego w negocjacjach z Ministerstwem Zdrowia oraz Narodowym Funduszem Zdrowia dotyczących dopłat do dyżurów pełnionych przez polskie apteki.

   Dlatego w tym miejscu przypominam tylko najważniejsze elementy zawarte w wyżej wymienionym sprawozdaniu, uzupełnione o najnowsze informacje uzyskane w trakcie Zjazdu Niemieckich Aptekarzy w Düsseldorfie – również podczas licznych dyskusji z osobami bezpośrednio odpowiedzialnymi za wdrożenie i funkcjonowanie tego systemu.

a) W celu dofinansowania dyżurów aptek utworzony został specjalny Fundusz na poziomie ogólnokrajowym, z którego każda apteka pełniąca dyżur w porze nocnej w godzinach od 20:00 do 6:00 będzie otrzymywać stałą dopłatę za każdy dyżur niezależnie od ilości pacjentów w trakcie dyżuru. Fundusz ten będzie utworzony i zarządzany przez Zrzeszenie Niemieckich Aptekarzy (Deutscher Apothekerverband), które wchodzi w skład Zarządu Niemieckich Izb Aptekarskich (Bundesvereinigung Deutscher Apothekerverbände – ABDA). Finansowanie wyżej wymienionego funduszu możliwe jest dzięki zwiększeniu opłaty stałej za każde wydane przez aptekę opakowanie leku na receptę o 0,16 Euro.

 

b) Jednak dodatkowa opłata dla apteki w wysokości 0,16 Euro za każde wydane opakowanie leku nie będzie zostawać w tej aptece, ponieważ w takim przypadku głównymi beneficjentami nowego systemu byłyby apteki w dużych miastach, które wydają więcej leków w ciągu roku i pełnią mniej dyżurów. Z tego powodu dodatkowa opłata w wysokości 0,16 Euro będzie przekazywana do centralnego Funduszu zarządzanego przez Zrzeszenie Niemieckich Aptekarzy, z którego będą wypłacane ryczałtowe dopłaty za każdy pełniony dyżur nocny przez aptekę.

c) Dokładna kwota dopłat do dyżurów nie jest jeszcze ostatecznie określona, ponieważ będzie ona stanowiła iloraz całkowitych przychodów funduszu – pomniejszonych o koszty jego obsługi – i liczby wykonanych dyżurów w danym okresie. Wyniki wstępnych obliczeń pokazują, że średnia kwota dopłaty będzie wynosić około 250 Euro za każdy dyżur.

 

d) Rozliczanie refundacji dyżurów nocnych aptek będzie się odbywało w cyklu kwartalnym. Apteki będą przekazywały do centralnego Funduszu informację o ilości wydanych w danym kwartale opakowań leków na receptę oraz liczbie pełnionych dyżurów nocnych. Otrzymywana z centralnego funduszu ryczałtowa dopłata będzie pokrywała większą część kosztów pełnionego dyżuru.

 

e) Zgodnie z założeniami ustawy wprowadzenie systemu refundacji dyżurów aptek spowoduje dodatkowe obciążenie dla kas chorych w ramach ustawowego ubezpieczenia społecznego w wysokości około 100 milionów Euro rocznie, a dla prywatnych kas chorych w wysokości 12 milionów Euro rocznie. Kwoty te zostały wyliczone w oparciu o całkowitą liczbę opakowań leków na receptę wydanych w Niemczech w roku 2012 w aptekach ogólnodostępnych – zgodnie z danymi podanymi przez IMS Health było to 704,981 milionów opakowań.

 

 

   W dniu 18 września 2013r., w trakcie Zjazdu Niemieckich Aptekarzy, podane zostały liczne szczegóły dotyczące wdrożenia systemu. Zarząd Funduszu ma już swoją siedzibę w której bieżące czynności będzie wykonywać 10 pracowników. Kończą oni już prace umożliwiające kontakt z 17 okręgowymi izbami aptekarskimi (które będą przekazywać dane dotyczące rozkładu i liczby wykonanych dyżurów przez poszczególne apteki) oraz centrami obliczeniowymi obsługującymi rozliczenia refundacyjne prawie 21 tysięcy aptek. Wstępne analizy pokazują, że kwartalnie system będzie przetwarzał około 160 tysięcy zestawów danych w wyniku czego będzie dokonywanych około 80 tysięcy przelewów pieniężnych.

 

   W początkowym okresie funkcjonowania systemu Zarząd Funduszu może wziąć kredyt w banku, aby możliwie szybko uzyskać środki obrotowe na potrzeby wypłat dla aptek. Jednak kredyt ten będzie musiał zostać spłacony najpóźniej do końca b.r. Ponadto w dłuższej perspektywie nie może być żadnych finansowych ani personalnych połączeń między zarządem funduszu i Zrzeszeniem Niemieckich Aptekarzy. Z wpływów do funduszu mogą być finansowane tylko dopłaty do dyżurów i koszty zarządzania Funduszem.

   Zarządzanie Funduszem będzie również wymagało spełnienia rygorystycznych norm w zakresie ochrony danych. Nie może być żadnych przypadków „zmieszania” danych będących pod nadzorem Zarządu Niemieckich Izb Aptekarskich oraz Zarządu Funduszu. Fundusz będzie podlegał tym samym restrykcjom prawnym i odpowiedzialności, co Federalne Ministerstwo Zdrowia.

 

   W przypadku aptek korzystających do rozliczania refundacji z obsługi centrów obliczeniowych – większość prac związanych z przekazywaniem danych do Funduszu będą wykonywały centra obliczeniowe. Wówczas tylko część danych dotyczących liczby wydanych w ciągu kwartału opakowań leków na receptę apteki będą podawać w formie własnych deklaracji – będzie to dotyczyło np. leków wydanych za pełną odpłatnością. Jednak w przypadku niewielkiej ilości aptek, które nie korzystają z obsługi centrów obliczeniowych, będą one musiały wszystkie niezbędne dane przekazywać w formie własnych deklaracji. Deklaracie te będą przekazywane na specjalnych formularzach, których format został już zatwierdzony. Odpowiednie formularze zostały już przesłane pocztą do aptek. Poniżej przedstawiony został przykład takiego formularza.

   Po upływie roku od wejścia w życie nowego systemu dopłat do dyżurów aptek zostanie przeprowadzona dokładna analiza funkcjonowania systemu i ewentualnie wprowadzone zostaną niezbędne korekty tego systemu. Niewątpliwie zanim funkcjonowanie systemu dopłat do dużurów aptek stanie się rutynową czynnością, należy jeszcze włożyć dużo pracy, jednak najważniejszy krok w tym zakresie został już w Niemczech zrobiony.

 

   Mam nadzieję, że również w Polsce samorząd aptekarski rozpocznie merytoryczną debatę w tym zakresie. Zachęcam do szczegółowego zapoznania się z treścią przetłumaczonej Ustawy w sprawie wsparcia dla zapewnienia dyżurów pełnionych przez apteki.

 

 mgr farm. Piotr Bohater

 

Wrocław 16.10.2013 r.