02.2009 – „Józef Jan Celiński.”

luty 2009, nr 30/8 online

 

JÓZEF JAN CELIŃSKI (1779-1832)

   Urodził się w Warszawie i tam też ukończył 4 klasy szkoły Pijarów. Po śmierci matki został uczniem w Aptece Świętokrzyskiej, a potem studiował farmację w Krakowie i Berlinie. Po uzyskaniu dyplomu w 1803 r. powrócił do Warszawy i został wspólnikiem znanego aptekarza Teodora Gruela. W 1807 r. Komisja Rządząca, najwyższa władza ustawodawcza Księstwa Warszawskiego, powołała Józefa Celińskiego na stanowiska asesora farmacji w Najwyższej Dyrekcji Lekarskiej, a w 1910 r. na asesora Rady Ogólnej Lekarskiej.
   Jako aktywny członek Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk brał udział w staraniach (wspólnie z Augustem Wolffem, Jackiem Dziarkowskm, Józefem Czekierskim i Franciszkiem Brandtem) o utworzenie szkoły lekarsko-chirurgicznej. 7 X 1809 r. Izba Edukacyjna zatwierdziła plany i postawiła na czele Stanisława Staszica. Jacek Dziarkowski został dziekanem nowej uczelni zwanej Wydziałem Akademicko-Lekarskim. Program studiów farmaceutycznych obejmował 2 letni kurs (lekarskich 4 lata). Prof. Józef Jan Celiński założył i prowadził tam Gabinet Farmaceutyczny, którego lokal dzielił z Gabinetem Anatomicznym oraz Chirurgicznym. Celiński posiadał własną aptekę i to dzięki temu mógł poczekać na pierwszą pensję uniwersytecką aż do 1819 r. Współpracownika – laboranta pozwolono mu zatrudnić dopiero w 1825 r. Należy podkreślić, że Celiński był autorem pierwszego polskiego podręcznika – „Farmacja, czyli nauka doskonałego przygotowania lekarstw z trzech królestw natury wybranych” (1811 r.) i współautorem farmakopei, uznanej za pierwszą polską farmakopeę, Pharmacopoea Regni Poloniae (1817 r.). Jako pierwszy przeprowadził analizę chemiczną wód mineralnych Nałęczowa.