Logistyka szpitalna – konieczność czy moda?

Od roku 2011 w całej Unii Europejskiej rozpoczął się okres intensywnych zmian przepisów prawa w zakresie farmacji i farmakoterapii. Szczególnie istotne w tym obszarze są Dyrektywa UE Nr 2011/62/UE (tzw. „fałszywkowa”) oraz Rozporządzenie Parlamentu i Rady Europy Nr 2016/161/UE o systemie autentyfikacji niektórych rodzajów leków.

Produkcja leków została poddana rygorystycznym wymaganiom, które ujęto w zbiorze zasad – Dobrych Praktykach Produkcyjnych (GMP/DPP), które stały się elementem prawa farmaceutycznego w całej UE. Następny etap, czyli dystrybucja leków, również został poddany regulacji prawnej ujętej w standardach GDP – Dobrych Praktykach Dystrybucyjnych (DPD).

Standard ten stał się obligatoryjny dla wszystkich podmiotów biorących udział w obrocie hurtowym lekami na mocy Rozporządzenia MZ, już w kwietniu 2017 roku. Łańcuch dystrybucyjny leków dostarczanych do szpitali nie kończy się jednak w samej aptece szpitalnej, lecz jest kontynuowany w obszarze całego szpitala. Ustawodawca problem ten pozostawił jednak wyłącznie w zakresie regulacji ogólnych, wynikających z prawa farmaceutycznego. Pozostawiono jednak dużą dowolność w zakresie organizacji tej dystrybucji i nie uregulowano wszystkich aspektów związanych z bezpieczeństwem farmakoterapii, mimo potencjalnie dużo większego ryzyka wystąpienia nieprawidłowości, niż w obrocie hurtowym.

Bezpieczeństwo farmakoterapii w polskich szpitalach.

W obszarze gospodarki lekiem i farmakoterapii obserwuje się wiele nieprawidłowości w zakresie niespełniania wymagań prawnych i podstawowych zasad bezpieczeństwa. Wynika to z nieodpowiedniego zarządzania procesowego i stosowania nieodpowiednich narzędzi informatycznych i logistycznych.

Przegląd wymagań i występujących nieprawidłowości.

Ustawa Prawo farmaceutyczne w treści art. 86, pkt. 4. stanowi: „W aptekach szpitalnych poza udzielaniem usług farmaceutycznych, ustalane są procedury wydawania produktów leczniczych lub wyrobów medycznych przez aptekę szpitalną na oddziały oraz dla pacjenta”. Kierownicy aptek szpitalnych są więc odpowiedzialni za ustalanie procedur związanych z gospodarką lekiem.

Wiele procedur gospodarki lekami i innymi produktami, które obecnie funkcjonują w polskich szpitalach, wymaga radykalnych i natychmiastowych zmian na wielu płaszczyznach: organizacyjnych, procesowych, proceduralnych, informatycznych i sprzętowych.

Tezę taką potwierdza najnowszy raport NIK z 2018 roku, w którym stwierdzono: „Żadna ze skontrolowanych (24) placówek nie prowadziła w sposób zapewniający bezpieczeństwo farmakoterapii we wszystkich kontrolowanych obszarach, a stwierdzone zaniedbania dotyczące organizacji gospodarki lekami były na tyle poważne, że mogły zagrażać zdrowiu i życiu pacjentów. Z ustaleń NIK wynika także, że lecznice nie posiadają rzetelnych danych o posiadanych lekach.”

Jedną z głównych przyczyn takiego stanu rzeczy jest wykorzystywanie nieodpowiednich narzędzi logistycznych i informatycznych, bazujących głównie na wzrokowej identyfikacji leków i ręcznym („z klawiatury”) wprowadzaniu danych do systemów komputerowych.

Tradycyjnie wykorzystywane systemy informatyczne, zarówno w aptekach szpitalnych jak i na oddziałach, są systemami z tak zwanego pierwszego lub drugiego „poziomu dojrzałości”, które nie realizują w sposób automatyczny, jednoczesny i w czasie rzeczywistym, trzech podstawowych funkcji: identyfikacji leku, kontroli i weryfikacji jego zgodności oraz rejestracji transakcji w systemie komputerowym.

Dyrektywa Nr 2011/62/UE – Kodeks odnoszący się do produktów leczniczych stosowanych u ludzi.

Zmiana w Prawie farmaceutycznym (z 2013 roku) związana z Dyrektywą PE i R Nr 2011/62/UE, czyli tzw. „dyrektywą fałszywkową”, w zakresie nowej definicji sfałszowanego produktu leczniczego została wprowadzona w art. 38. a) pkt c. i stanowi, iż „sfałszowanym produktem leczniczym jest produkt leczniczy, który został fałszywie przedstawiony w zakresie: c) jego historii, w tym danych i dokumentów dotyczących wykorzystanych kanałów dystrybucji”.

Nowa definicja „sfałszowanego produktu leczniczego” wymaga bezwzględnie paszportyzacji i kodowania niektórych leków przyjmowanych do apteki szpitalnej, w celu trwałego powiązania danego opakowania jednostkowego z zewnętrznymi dokumentami dostawy (np. fakturą czy „WZ”).

Tylko takie powiązanie chroni przed błędnymi zapisami w EDM (Elektronicznej Dokumentacji Medycznej), takimi jak np. podanie leków o tych samych numerach serii, ale z różnych dostaw (np. z różnych hurtowni) – czyli o różnych historiach wykorzystanych kanałów dystrybucji.

Problem ten potrafią rozwiązywać skutecznie jedynie skomputeryzowane systemy logistyczne, klasyfikowane do tzw. piątego poziomu dojrzałości, określanych także jako „zamknięta pętla gospodarki lekiem”, które bazują na standardach GS1 i ADC, związanych z kodowaniem i skanowaniem wszystkich transakcji i ich rejestracji. Za nieprzestrzeganie prawa w tym obszarze – zgodnie z artykułem 38a) pkt c] – grozi kara grzywny lub kara ograniczenia wolności, albo pozbawienia wolności do lat 5 (art. 124b. pkt 2.).

Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) Nr. 2016/161 z dnia 2.10.2015 roku

Zgodnie z tym Rozporządzeniem dotyczącym monitorowania leków sfałszowanych, już od 9 lutego 2019 roku każdy szpital zobowiązany będzie realizować wymagania wykorzystując do tego tworzony obecnie system autentyfikacji Krajowej Organizacji Weryfikacji Autentyczności Leków (KOWAL).

Weryfikacja autentyczności niepowtarzalnego identyfikatora jest podstawowym warunkiem zapewnienia autentyczności opatrzonego nim produktu leczniczego i powinna opierać się wyłącznie na porównaniu z wiarygodnymi informacjami na temat legalnych niepowtarzalnych identyfikatorów umieszczonymi w bezpiecznym systemie baz (w Polsce będzie to właśnie KOWAL) przez zweryfikowanych użytkowników.

Weryfikacja autentyczności niepowtarzalnego identyfikatora jest nie tylko potwierdzeniem autentyczności produktu leczniczego, ale również stanowi informację dla osoby wykonującej weryfikację o tym, czy produkt jest w terminie ważności, czy został wycofany lub czy zgłoszono jego kradzież. Osoby upoważnione lub uprawnione do dostarczania pacjentom produktów leczniczych powinny sprawdzać autentyczność niepowtarzalnego identyfikatora i wycofywać go w momencie dostarczenia pacjentowi produktu leczniczego, tak aby mieć dostęp do najbardziej aktualnych informacji dotyczących produktu i uniknąć dostarczenia pacjentowi produktów przeterminowanych, wycofanych lub zgłoszonych jako kradzione.

Weryfikacja autentyczności niepowtarzalnego identyfikatora

W treści artykułu 11 Rozporządzenia delegowanego 2016/161 czytamy: „Weryfikując autentyczność niepowtarzalnego identyfikatora, producenci,
hurtownicy i osoby upoważnione lub uprawnione do dostarczania pacjentom produktów leczniczych porównują niepowtarzalny identyfikator z niepowtarzalnymi identyfikatorami przechowywanymi w systemie baz, o którym mowa w art. 31. Niepowtarzalny identyfikator uznaje się za autentyczny, jeżeli system baz zawiera aktywny niepowtarzalny identyfikator z kodem produktu i numerem seryjnym, które są identyczne
z kodem i numerem weryfikowanego niepowtarzalnego identyfikatora.”

1 kwietnia 2019: Obowiązek przekazywania informacji do ZSMOPL

Komunikaty o przeprowadzonych transakcjach i stanach magazynowych, na podstawie Prawa farmaceutycznego (art. 95 pkt 1b.) dotyczą wszystkich
artykułów wymienionych w ppkt. 1, 2 ,3 i 4 – w zakresie danych określonych w art. 72 ust. 2.

Sankcje za niewywiązywanie się z tego obowiązku określa art. 127 c. pkt. 5. Karę pieniężna za nieprzesłanie komunikatu do ZSMOPL nakłada GIF w wysokości do 50 000 złotych i może w ciągu roku naliczać ją wielokrotnie, gdyż komunikaty winny być przekazywane raz na dobę.

Obecne systemy informatyczne wykorzystywane do prowadzenia gospodarki magazynowej leków i materiałów medycznych nie spełniają podstawowego kryterium, jakim jest 100% zgodność fizycznych stanów magazynowych ze stanami magazynowymi rejestrowanymi elektronicznie. Chodzi tu szczególnie o zgodność ilościową i jakościową (np. w zakresie numeru serii czy kanału dystrybucji).

Tylko innowacyjne systemy logistyki szpitalnej bazującej na paszportyzacji i kodowaniu leków w aptece szpitalnej oraz wykorzystywaniu standardu ADC (Automatycznego Gromadzenia Danych), są wstanie tworzyć prawidłową bazę ewidencjonującą stany magazynowe oraz wszystkie transakcje rejestrowane w czasie rzeczywistym. Tak tworzona baza pozwoli na wysyłanie prawidłowych komunikatów do ZSMOPL, bez konieczności ciągłego poprawiania błędów, które będą z pewnością generowane z baz danych tworzonych przez obecnie używane informatyczne systemy apteczne.

EDM – Elektroniczna Dokumentacja Medyczna

Ustawa z 06.11.2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta w art. 30. pkt.1. stanowi, iż „Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Lekarskiej, Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych oraz Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych, określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje i zakres dokumentacji medycznej oraz sposób jej przetwarzania, uwzględniając rodzaje podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, a także konieczność zapewnienia realizacji prawa dostępu do dokumentacji medycznej, rzetelnego jej prowadzenia oraz ochrony danych i informacji dotyczących stanu zdrowia pacjenta”.

Natomiast rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 grudnia 2015 roku w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Par. 10 pkt 5. ppkt. e) stanowi, że: „Dokumentacja indywidualna, jeżeli przepisy rozporządzenia nie stanowią inaczej, zawiera: (…) 5) informacje dotyczące stanu zdrowia i choroby oraz procesu diagnostycznego, leczniczego, pielęgnacyjnego lub rehabilitacji, w szczególności (…) e) informacje o lekach, wraz z dawkowaniem, lub wyrobach medycznych przepisanych pacjentowi na receptach lub zleceniach na zaopatrzenie w wyroby medyczne”.

Realizacja powyższych aktów prawnych, w zakresie dokumentowania leków podanych pacjentowi w trakcie farmakoterapii, wymaga wykorzystania logistycznych systemów skomputeryzowanych umożliwiających rejestrację leków z dokładnością do numeru serii i powiązanie z dokumentami zewnętrznej dostawy (tak jak np. dla leków podawanych w programach lekowych), w sposób 100% pewny, gwarantujący pacjentowi możliwość skutecznego dochodzenia roszczeń np. od firm farmaceutycznych. Aktualne sposoby rejestracji są – poza programami lekowymi – niezgodne z ustawą o prawach pacjenta, ze względu na ich nierzetelność lub wręcz fikcyjność (raport NIK z 2018 roku) i nie spełniają podstawowych kryteriów dowodowych (np. do procesów sądowych, czy odszkodowawczych). Dlatego firmy farmaceutyczne, wycofując wadliwe serie leków z polskiego lub światowego rynku (ostatnio częste zjawisko), nie muszą się obawiać roszczeń ze strony pacjentów polskich szpitali.

Pacjent kupujący lek w aptece otwartej otrzymuje dowód zakupu leku (paragon z identyfikatorem apteki) oraz lek w opakowaniu z pełnym zakresem informacji, czyli z kodem EAN, z numerem serii, identyfikatorem producenta i datą ważności. Pacjent po zakończeniu leczenia w szpitalu nie posiada żadnych wiarygodnych dowodów na to, jakie leki przyjmował w trakcie farmakoterapii. Nie chodzi tutaj o informacje takie jak nazwa, substancja czynna czy dawkowanie, gdyż te znajdują się w zleceniu lekarskim, lecz o wiarygodną i pełną informację o fizycznie podawanych lekach i niektórych wyrobach medycznych.

Nasuwa się oczywiste pytanie – dlaczego mimo powszechnej informatyzacji polskich szpitali i wydatkowaniu na ten cel ogromnych środków, do dnia dzisiejszego nie są one w stanie efektywnie wykorzystywać systemów informatycznych w zakresie farmakoterapii? Odpowiedź jest prosta – większość programów informatycznych takich jak np. HIS (Hospital Information System), RIS (Radiology Information System) czy LIS (Laboratory Information System) była projektowana w okresie, w którym nie istniały jeszcze obecne wymagania prawne i standardy z zakresu EDM, autentyfikacji leków, monitorowania typu ZSMOPL czy ochrony danych osobowych.

Systemy Unit Dose

Od kilku lat na polskim rynku dostępne są systemy do automatyzacji procesów przygotowania indywidualnej dawki leków dla danego pacjenta, czyli tzw. Unit Dose.

Te stosunkowo drogie rozwiązania mimo, że oparte na efektywnych standardach logistycznych w zakresie kodowania i identyfikacji oraz automatyzacji, posiadają jednak ograniczenia, które nie pozwalają na to, aby mogły stać się podstawowym narzędziem powszechnie wykorzystywanym w farmakoterapii szpitalnej.

Automatyzacja w systemach UD obejmuje swym zakresem większość leków doustnych oraz tylko niewielki zakres leków parenteralnych. Analizy wykonane w szpitalach, w których od lat stosuje się automaty do UD wykazały, że urządzenia te realizują lub usprawniają przeciętnieod 10% do 30% wszystkich procesów związanych z gospodarką lekami i farmakoterapią.

Nasuwa się więc pytanie, gdzie szukać skutecznych narzędzi wspierających kompleksowo zarządzanie tak ważnym obszarem, jakim jest farmakoterapia, aby spełnić obecne i przyszłe wymagania?

Narzędziem takim jest z pewnością innowacyjny system logistyczny składający się ze ściśle ze sobą powiązanych i walidowanych modułów, które pozwolą spełnić wszystkie rygorystyczne wymagania w zakresie zarządzania lekami i materiałami medycznymi. Takimi modułami są:

• autonomiczny system informatycznego tzw. „zamknięta pętla zarządzania lekami”;
• system kodowania i automatycznej rejestracji danych – ADC (Automatic Data Capture);
• logistyczny system magazynowo-transportowy oparty na modułowych pojemnikach ISO;
• zaprojektowane i walidowane w standardzie DPD procesy i procedury gospodarki lekami.

Logistyka szpitalna – nowa jakość w zarządzaniu szpitalami

W ostatnich latach polskie szpitale coraz częściej poszukują innowacyjnych i skutecznych systemów zarządzania procesami gospodarczymi i medycznymi związanymi z lekami i wyrobami medycznymi. Powszechne rozumienie logistyki szpitalnej jest jednak dalekie od rzeczywistej roli, jaką powinna ona pełnić. Najczęściej logistyka szpitalna utożsamiana jest z transportem materiałów i ludzi, rzadziej z gospodarką magazynową, a już w ogóle nie z nowoczesnym systemem zarządzania, wykorzystującym takie standardy jak: GS1, ADC, EDI, HL7 CDA czy ISO.

Logistyka szpitalna, to kompleksowo zaprojektowany i precyzyjnie wykonany cyberfizyczny system optymalnego zarządzania lekami i wyrobami medycznymi. Głównym na celem tego systemu jest sterowanie wszystkimi procesami, od momentu przyjęcia dostaw towarów od szpitala, aż do ich zużycia przez pacjenta. Jest to również jeden z najbardziej wymagających i trudnych do wdrożenia systemów zarządzania, ze względu na konieczność wprowadzenia wielu istotnych zmian w procesach związanych z zarządzaniem magazynem, a szczególnie w polityce zarządzania zapasami.

Celem podstawowym logistyki jest zapewnienie dostępności produktów leczniczych i wyrobów medycznych w odpowiednich miejscach, w odpowiednim czasie, w odpowiednich ilościach i w odpowiednim stanie fizycznym (np. temperatura czy data ważności), przy zachowaniu optymalnych kosztów i przy spełnianiu wszystkich wymagań prawnych i medycznych.

System logistyczny, który związany jest z większością procesów gospodarczych, informatycznych i medycznych, powinien zapewniać:

• efektywność organizacyjną;
• efektywność ekonomiczną;
• wzrost bezpieczeństwa procesów medycznych, szczególnie farmakoterapii;
• komfort i bezpieczeństwo pracy personelu;
• standaryzację gospodarki lekiem;
• dużą elastyczność procesów transportowo-magazynowych;
• powstawanie wiarygodnej dokumentacji medycznej w zakresie leków i wyrobów medycznych.

Podstawowe funkcjonalności systemów logistycznych

Optymalny system logistyczny szpitala powinien posiadać cechy i funkcjonalności takie jak:

• moduł zarządzania autentyfikacją leków z automatyzacją komunikacji z bazą KOWAL;
• zarządzanie gospodarką magazynową w Aptece Szpitalnej w zakresie stanów magazynowych, lokalizacji składowania, kontroli terminów ważności, itp. w oparciu o paszportyzację opakowań jednostkowych;
• rejestracja zgodnie ze światowymi standardami logistycznymi GS1/ADC/EDI, czyli pełna automatyzacja wprowadzania danych i rejestracji komputerowej oraz automatyczne przekazywanie dokumentów;
• system automatycznego raportowania do ZSMOPL (obowiązkowy od 01.04. 2019);
• system monitorowania leków w całym szpitalu obejmujący: ilości, zapotrzebowanie, terminy ważności od momentu otwarcia opakowań bezpośrednich, leki wstrzymane, leki wycofane, leki fałszywe;
• automatyczna inwentaryzacja zapasów realizowana w czasie rzeczywistym;
• automatyczne raportowanie całego przebiegu farmakoterapii;
• komunikacja z innymi systemami informatycznymi w standardzie HL7 CDA;
• tworzenie elektronicznej dokumentacji medycznej EDM w formacie XML;
• tworzenie wiarygodnych i obiektywnych dowodów poprawności działań we wszystkich procesach zarządzania lekami i materiałami medycznymi;
• poprawa efektywności działań i optymalizacja procesów gospodarczych, ergonomia i komfort pracy, BHP.

Budowa systemu logistycznego

W skład takiego optymalnego systemy powinien wchodzić szereg elementów zapewniających jego funkcjonalność:

• autonomiczny system skomputeryzowany zbudowany w formie zamkniętej pętli zarządzania lekami i wyrobami medycznymi, który komunikuje się z innymi systemami informatycznymi w standardzie HL7 CDA;
• zestaw urządzeń elektronicznych do automatycznego odczytu kodów kreskowych (1D/2D);elektroniczne identyfikatory personelu medycznego i technicznego;
• wyposażenie meblowo-magazynowe i transportowe apteki szpitalnej;
• wyposażenie meblowo-magazynowe apteczek oddziałowych z kontrolą dostępu;
• wyposażenie chłodnicze z pełnym monitoringiem temperatury i kontrolą dostępu;zestawy wielofunkcyjnych wózków oddziałowych do obsługi pacjenta i dystrybucji leków;
• zestawy modułowych pojemników ISO, w szerokim zakresie wymiarowym i materiałowym;
• akcesoria do wyposażania i kodowania sprzętu i pojemników logistycznych.

Wszystkie elementy wyposażenia technicznego powinny być wykonane z materiałów najwyższej jakości takich jak stal nierdzewna, aluminium eloksalowane, HPL-compact, poliwęglan PC czy ABS. Korpusy wózków transportowych i oddziałowych, ze względów na ryzyko związane ze skażeniem mikrobiologicznym, powinny być wykonywane z materiałów cechujących się wysoką odporność na procesy częstego mycia i dezynfekcji.

Istotą prawidłowo zaprojektowanego systemy logistycznego jest kompleksowe wsparcie wszystkich procesów, procedur i czynności związanych z gospodarką materiałową, obejmujące: odbiór dostaw do szpitala, autentyfikację i paszportyzację opakowań jednostkowych, składowanie, komisjonowanie (rozdzielenie opakowań), transport na oddziały szpitalne oraz dystrybucję do pacjenta. Wsparcie takie pozwala na zdecydowane ograniczenie pracochłonności w całym łańcuchu gospodarki lekami i wyrobami medycznymi.

Szczególne znaczenie dla uzyskania wysokiej efektywność procesów logistycznych mają procedury identyfikacji i identyfikowalności. Identyfikowalność w logistyce szpitalnej powinna być oparta o standardy zarządzania procesowego, w których wszystkie elementy i uczestnicy procesów muszą być bezwzględnie zidentyfikowani i zweryfikowani na „wejściu” do danego procesu.

W procesach związanych z gospodarką lekiem i wyrobami medycznymi identyfikowalność obejmuje:

• elektroniczne identyfikatory personelu medycznego i farmaceutycznego;
• magazyny z kodowanymi lokalizacjami składowania;
• kodowane pojemniki, kosze, dozowniki itp.;
• urządzenia do elektronicznej kontroli dostępu;
• urządzenia do elektronicznego odczytu kodów – skanery, kolektory i przenośne terminale.

Efekty, jakie daje zaprojektowana i kompleksowo wdrożona logistyki szpitalna

Prawidłowo wdrożona i utrzymana logistyka szpitalna daje szereg korzyści:

• Utrzymanie obowiązujących standardów w zakresie bezpieczeństwa gospodarki lekami i wyrobami medycznymi, przy jednoczesnej eliminacji błędów ludzkich związanych z rejestracją w systemach komputerowych.
• Ograniczenie nieuzasadnionych strat w obszarze gospodarki materiałowej i dystrybucji leków oraz wyrobów medycznych.
• Spełnienie wielu istotnych wymagań prawnych i organizacyjnych w zakresie dystrybucji leków i wyrobów medycznych związanych z identyfikacją i identyfikowalnością, standardami przechowywania oraz zagrożeniami związanymi z zakażeniami szpitalnymi.
• Uzyskanie pełnej i szybkiej kontroli zapasów, zarówno z systemu skomputeryzowanego, jak też i z natury, z jednoczesną gwarancją wysokiego poziomu zgodności.
• Wysoki komfort i efektywność pracy personelu.
• Zwiększenie wiarygodności danych wprowadzanych do systemów informatycznych.
• Skrócenie czasu wykonywania operacji magazynowych i dystrybucyjnych.
• Pełna i aktualna informacja o lokalizacji leków i wyrobów medycznych.
• Łatwe i przejrzyste zarządzanie poziomami zapasów.
• Likwidacja papierowych dokumentów związanych z obiegiem informacji i towarów.
• Likwidacja większości czynności związanych z weryfikacją dokumentów w magazynach.
• Bieżąca kontrola przebiegu procesów na magazynach i w transporcie szpitalnym.
• Automatyczna rejestracja wszystkich procesów logistycznych.
• Ułatwienie procesów planowania potrzeb materiałowych.
• Szybka identyfikacja i ułatwione dotarcie do dowolnego produktu, szczególnie istotne w sytuacjach nagłych i awaryjnych.
• Ograniczenie kosztów logistyki dzięki skanowaniu kodów kreskowych, powiązane z automatyczną rejestracją w systemie skomputeryzowanym.
• Automatyczna kontrola terminów ważności poszczególnych produktów.

Logistyka jako system procesów usprawniających organizację i zarządzanie stała się głównym obszarem walki konkurencyjnej w wielu dziedzinach gospodarki, szczególnie w zakresie podnoszenia efektywności. Największe efekty uzyskano w transporcie, handlu i produkcji.

Z narzędzi logistycznych powszechnie korzystają również firmy farmaceutyczne i dystrybutorzy leków. Nadszedł czas, aby i polskie szpitale sięgnęły po te nowoczesne i efektywne narzędzia.

Katarzyna Płonka

Ekspert ds. logistyki szpitalnej Tech Mix