Wybór kierunku studiów często wiąże się z decyzją określającą dalszy rozwój zawodowy. Do kierunków, które cieszą się nadal dużą popularnością należą studia farmaceutyczne. Rozwój aptek prywatnych na początku lat 90 spowodował duże zainteresowanie farmacją. Wraz ze wzrostem ich liczby powstawały nowe miejsca pracy. Studenci pytani, dlaczego wybrali farmację odpowiadali, że zaraz po studiach od razu mają zapewnione miejsce pracy. Tak było przez wiele lat. Niestety wzrastająca liczba aptek, a co za tym idzie często ich słabsza kondycja finansowa, zmiana struktury ich własności, a także zmiany legislacyjne przyczyniły się do tego, że rynek pracy dla farmaceutów stawał się coraz trudniejszy. Nie bez znaczenia było również pojawienie się licznych szkół kształcących techników farmacji, którzy mieli zbliżone do farmaceutów uprawnienia w aptece. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, który w 2013 roku objął badaniami 12,2 tys. aptek ogólnodostępnych, 34 apteki zakładowe i 1,3 tys. punktów aptecznych na ogólną liczbę 30,5 tys. osób uprawnionych do wykonywania zawodu farmaceuty blisko 90% pracowało bezpośrednio z pacjentem. W aptekach ogólnodostępnych i punktach aptecznych pracowało łącznie 25,5 tys. magistrów farmacji i 27,5 tys. techników farmacji. [1]
Od czasu wejścia Polski do Unii Europejskiej otworzyły się miejsca pracy dla farmaceutów w innych krajach. Najbardziej popularna była Anglia. Na uczelniach często pojawiali się przedstawiciele firm rekrutujących do pracy za granicą. Dla wielu absolwentów wydziałów farmaceutycznych była to ogromna szansa, wielu też z niej skorzystało. Mając dyplom ukończenia studiów, po przeszkoleniu mogli oni podjąć pracę w swoim zawodzie. Wcześniej stosunkową dużą barierą była nostryfikacja dyplomu, która zniechęcała „na starcie” do wyjazdu z kraju.
Zdecydowana większość absolwentów wydziałów farmaceutycznych wybiera aptekę jako miejsce dalszej pracy. Ten stan rzeczy jest często uwarunkowany odbywanym w trakcie 11 semestru studiów stażem w aptece. Stażyści już w tym okresie dostają propozycję kontynuacji pracy. Ci którzy nie lubią zmian i obserwują rynek pracy, często decydują się na pozostanie, bo praca już jest. Tylko niewielka część z nich dalej poszukuje dla siebie miejsca w przestrzeni życiowej. Jakie są zatem ich możliwości?
Jak pokazały wyniki badań ankietowych przeprowadzonych przez Zespół ds. Rekrutacji, Oceny Jakości Kształcenia i Absolwentów Uniwersytetu Medycznego w Lublinie [2], blisko 83% szukających zatrudnienia absolwentów farmacji korzysta z ofert zamieszczanych w Internecie. Analiza rynku pod względem miejsca pracy związanego z farmacją pokazuje zmieniający się trendy. Według popularnego portalu pracuj.pl [3] określając zawód jako „przedstawiciel farmaceutyczny” otrzymano wynik 893 ofert pracy, podczas gdy dla zawodu „farmaceuta” 99 oferty. Zatem stosunek miejsc pracy jest około 10:1. Najwięcej ofert dla przedstawicieli farmaceutycznych było w województwie mazowieckim – 105, małopolskim – 72, śląskim i wielkopolski po 67 ofert. Pracodawcy poszukują farmaceutów, w tym też i techników farmacji, ponieważ w zbiorze występują obok siebie te dwie grupy zawodowe, najwięcej w województwie mazowieckim – 27, najmniej ofert, jedna, była w województwie opolskim. Jak widać z powyższych przykładów, to nie apteki poszukują pracowników z wykształceniem farmaceutycznym na rynku pracy.
Na absolwentów czeka również praca w przemyśle farmaceutycznym pod tym hasłem znaleziono 66 ofert pracy. Oczywiście, w tym przypadku jest to oferta zróżnicowana. Pracodawcy poszukują osób do pracy na różnych szczeblach od mechaników maszyn do Specjalistów. Mniej ofert znaleziono dla „Kierownik apteki”, (21). Główny Inspektorat Farmaceutyczny zamieścił 1 ogłoszenie szukając osoby na stanowisko Specjalista – Inspektor ds. Obrotu Hurtowego w województwie mazowieckim.
Kolejnym miejscem pracy dla farmaceutów związanym z ich wykształceniem zawodowym jest hurtownia farmaceutyczna. W Polsce jest ich ponad 600 [4]. Przedsiębiorca, który zamierza prowadzić działalność polegającą na prowadzeniu hurtowni farmaceutycznej powinien zatrudnić osobę wykwalifikowaną – kierownika hurtowni – odpowiedzialną z prowadzenie hurtowni. Farmaceuta chcący pełnić tę funkcję według obowiązującego Prawa farmaceutycznego musi posiadać dwuletni staż pracy w hurtowni farmaceutycznej lub w aptece. Na rynku ofert pracy znaleziono 36 propozycji.Wydziały farmaceutyczne starają się również dostosowywać swoje programy studiów do wymagań rynku pracy oferując ciekawe specjalności przeddyplomowe. Farmaceuci kończący studia oprócz dyplomu i prawa wykonywania zawodu otrzymują także wartość dodaną w postaci przygotowania do pracy, nie tylko jako w aptece jako aptekarze, ale także wykształcenie mogące być przydatne w poszukiwaniu innych ofert pracy. Biorąc pod uwagę, że rocznie 1200 absolwentów farmacji kończy studia to na prawie każdego z nich na chwilę obecną czeka miejsce pracy. Oczywiście pracodawcy wymagają doświadczenia zawodowego, ale czasem warto postarać się, aby przekonać ich, że studia były wystarczającym stażem, aby podjąć pracę.
Opracowaniem objęto ogólnie rynek farmaceutyczny na podstawie słów kluczowych, bez szczegółowej weryfikacji wymagań pracodawców. ■
dr n farm. Tomasz Baj
specjalista w dziedzinie Farmacja przemysłowa,
specjalista w dziedzinie Lek roślinny
W opracowaniu wykorzystano dane:
1. Główny Urząd Statystyczny. Zdrowie i ochrona zdrowia w 2013 r. Warszawa, 2014.
2. Zespół ds. Rekrutacji, Oceny Jakości Kształcenia i Absolwentów UM w Lublinie. Analiza potrzeb rynku pracy dla kierunku farmacja. Lublin, 2013.
3. www.pracuj.pl (dostęp 6.10.2015 r.)
4. Rejestr Hurtowni Farmaceutycznych http://rhf.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/_layouts/15/rhf/glowna.aspx
