01.2009 – „System e-duk@cja wczoraj, dziś i jutro.”

SYSTEM E-DUK@CJA WCZORAJ, DZIŚ I JUTRO

    Zakończył się właśnie pierwszy okres rozliczeniowy, podczas którego farmaceuci zobligowani zostali do zebrania 100 punktów edukacyjnych. Powoli opadają emocje z tym związane, oswajamy się ze stanem faktycznym tego, co się nam udało, a czego nie udało w tym czasie dokonać. W tym duchu chcielibyśmy jako autorzy i animatorzy systemu e-duk@cja podzielić się z Państwem refleksjami na temat powstawania systemu, jego miejsca w systemie szkolnictwa podyplomowego i – jak mamy skromną nadzieję – jego dalszego rozwoju.
    Nasza przygoda z e-learningiem rozpoczęła się około 2003 roku, kiedy to spoglądaliśmy z niejaką zazdrością na ówcześnie dostępne rozwiązania m.in. amerykańskie. Mając w swym gronie dynamicznie rozwijającego się programistę, pokusiliśmy się o stworzenie pierwszego systemu do kontaktu ze studentami, prezentacji ich ocen, harmonogramów itp. Był to kompletny eksperyment, który dzięki poparciu naszych szefów wdrożyliśmy w 2004 r. jako standardowy element pracy dydaktycznej nazywając go ISOS, czyli Internetowy System Obsługi Studenta.
   Nie był to sensu stricte system e-learningowy, ale jak już wspomnieliśmy stanowił eksperyment, który nad wyraz dobrze został przyjęty przez naszych studentów. To skłoniło nas do dalszych prac nad rozbudową systemu do narzędzia pozwalającego na przekazywanie treści dydaktycznych. Tak właśnie narodziła się na przełomie lat 2004 i 2005 pierwsza wersja e-duk@cji.
   Jak być może niektórzy z Państwa pamiętają, był to prościuteńki system, który w przeglądarce internetowej pozwalał na wyświetlanie treści nauczania w postaci tekstowych stron internetowych. W tym momencie nawiązaliśmy ścisłą współpracę z naszą macierzystą Okręgową Izbą Aptekarską w Krakowie, dzięki poparciu której e-duk@cja stała się początkowo oficjalnym narzędziem szkolenia zdalnego dla farmaceutów z Małopolski. Pierwszy komputer na którym uruchomiliśmy nasz system pracował z procesorem Pentium II 350 MHz i 200 MB pamięci RAM, a uzyskana przez nas pod koniec 2005 r. liczba kilkuset użytkowników wydawała nam się zawrotną na ten czas. Wkrótce okazało się, że i inne izby aptekarskie są zainteresowane tą formą szkolenia i tak pomału staliśmy się systemem ogólnopolskim. Nasz system przechodził kolejne metamorfozy, rozwijaliśmy go równocześnie z narzędziem do obsługi studentów, które nazwaliśmy nieco przekornie VBoard (przekora wynika z odniesienia do potężnego, komercyjnego systemu BlackBoard), aż powstała wersja, którą dzisiaj Państwo dysponują. Nasze najnowsze „dziecko” to system, który jest umieszczony fizycznie na komputerze profesjonalnej firmy hostingowej, posiada zabezpieczenia o standardzie bankowym i umożliwia prezentację treści edukacyjnych w formie tekstowej, graficznej i multimedialnej.

   Na dzień dzisiejszy współpracujemy z 19 z 20 Okręgowych Izb Aptekarskich w Polsce. Liczba zarejestrowanych użytkowników sięgnęła 8 500! Dzienne liczby zalogowań wahają się w granicach 300-500, zaś zwłaszcza pod koniec 2008 roku wartości te stały się znacznie wyższe. Sumaryczna liczba wydanych certyfikatów za cały okres naszej działalności od lutego 2005 do końca 2008 r. to ok. 37 000 certyfikatów. Liczby te, jak i dynamika wzrostu ilości wydawanych certyfikatów na przestrzeni 4 lat naszego istnienia (rysunek 4) uprawniają nas do stwierdzenia sukcesu naszego przedsięwzięcia. Ta może nieco nieskromna ocena naszej własnej działalności staje się dla nas jednak bodźcem do dalszej pracy. Na dzisiaj w systemie znajduje się 14 szkoleń za punkty miękkie i 2 za twarde (tabela 1). Naszym podstawowym zadaniem w tym roku będzie oczywiście zwiększenie liczby tych szkoleń, a zwłaszcza szkoleń za punkty twarde. Będziemy też dążyć do uatrakcyjnienia formy szkoleń poprzez konsekwentne zwiększanie udziału materiałów multimedialnych w prezentowanych treściach szkoleniowych. Tematyka przyszłych szkoleń nie jest ściśle określona, chociaż naszym celem jest maksymalne jej zróżnicowanie tak, aby przedstawić możliwie szeroki przekrój wiedzy. Wszystkich naszych użytkowników zachęcamy do komentowania i aktywnego współtworzenia nowego wizerunku e-duk@cji. Wszelkie propozycje nowych kursów będą wnikliwie analizowane i jeśli tylko uda nam się znaleźć autorów do danego tematu to oczywiście propozycje te będą na bieżąco realizowane.

Rysunek 2: Dynamika wzrostu liczby certyfikatów przez 4 lata działalności systemu e-duk@cja

Tabela 1. Zestawienie kursów i szkoleń w systemie e-duk@cja

Tytuł kursu	Liczba punktów
Promocja zdrowia i profilaktyka zdrowotna w aptekach ogólnodostępnych	4
Aktualne możliwości farmakoterapii niektórych chorób układu nerwowego	8
Sumarycznie	12

 

Tytuł kursu	Liczba punktów
Rola komunikacji interpersonalnej w opiece farmaceutycznej	2
Opieka farmaceutyczna dla pacjentów z padaczką	2
Trwałość leku	2
Lek z komputera	2
Choroba wrzodowa	2
Farmakoterapia nieswoistych zapaleń przewodu pokarmowego	2
Farmakoterapia zakażeń układu moczowego	2
Skuteczność i bezpieczeństwo farmakoterapii	2
Wybrane problemy terapii chorób zakaźnych	2
Farmakogenetyka – wpływ czynników genetycznych na skuteczność i bezpieczeństwo farmakoterapii	2
Wybrane aspekty opieki farmaceutycznej	2
Profilaktyka oraz leczenie farmakologiczne osteoporozy	2
Bezpieczeństwo lekowe	2
Patofizjologia i diagnostyka osteoporozy	2
Sumarycznie	28

 

   W ciągu 4 lat naszego istnienia przeszliśmy daleką drogę od naszego małego komputerka Pentium II 350MHz do systemu z ponad ośmioma tysiącami użytkowników. Wszelkie zmiany w systemie, zarówno czysto informatyczne, jak i organizacyjne służą temu, aby poprawić skuteczność przekazywania wiedzy naszym użytkownikom. Mamy nadzieję, że to co robimy będzie się spotykało dalej z tak ciepłym przyjęciem naszych użytkowników i spełniało ich oczekiwania. W tym miejscu chcielibyśmy się podzielić ostatnią refleksją na temat e-duk@cji. Podczas tworzenia tego systemu wykorzystywaliśmy narzędzia programistyczne, systemy operacyjne, edytory itp. rodem z nurtu Wolnego Oprogramowania (Open Source). Czerpiemy ogromną satysfakcję z tego, że udało się nam udowodnić, iż środowisko linuksowe i wszelkie narzędzia Wolnego Oprogramowania przez nas stosowane pozwoliły na stworzenie systemu tak szeroko wykorzystywanego przez naszych kolegów w zawodzie. Idea środowiska softwarowego z jakim pracowaliśmy stała się dla nas naczelnym bodźcem do sformułowania podstawowej strategii bezpłatnego udostępniania kursów szkoleniowych dla farmaceutów, którą to strategię będziemy konsekwentnie kontynuować w następnym już rozpoczętym okresie rozliczeniowym. Wchodzimy w niego bez żadnego poślizgu czasowego jak uprzednio oraz posiadając dojrzałe narzędzie i doświadczenie w jego używaniu. Jesteśmy przekonani, że zaowocuje to większą liczbą ciekawych szkoleń i mamy nadzieję jeszcze szerszym ich odbiorem, czego Państwu i sobie życzymy na przyszłość.

   W tym miejscu tradycyjnie już składamy podziękowania pracownikom Okręgowych Izb Aptekarskich, dzięki którym nasza działalność jest możliwa.

Aleksander Mendyk
Katedra Technologii Postaci Leku i Biofarmacji,
Wydział Farmaceutyczny, UJ CM w Krakowie,

Sebastian Polak, Miłosz Polak
Pracownia Farmakoepidemiologii i Farmakoekonomiki, Katedra Toksykologii,
Wydział Farmaceutyczny, UJ CM w Krakowie