09.2015 – „Przemówienie Prezesa NRA z okazji XII Ogólnopolskiego Dnia Aptekarza.”

Po raz dwunasty obchodzimy Ogólnopolski Dzień Aptekarza – święto naszego zawodu, święto wszystkich farmaceutów. Witam wszystkich, którzy przyjęli zaproszenie na dzisiejszą uroczystość. Witam serdecznie naszych szanownych gości, wśród których jest wielu przyjaciół polskich aptekarzy. Wasza obecność jest wyrazem uznania dla roli farmaceuty i apteki w systemie ochrony zdrowia. Szczególnie gorąco pragnę powitać aptekarzy, zwłaszcza tych, którzy dzisiaj odbiorą odznaczenia państwowe nadane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, odznaki honorowe Ministra Zdrowia „Za zasługi dla ochrony zdrowia” oraz Medale im. prof. Bronisława Koskowskiego – najwyższe wyróżnienie samorządowe, przyznawane za zasługi dla polskiego aptekarstwa.

Ogólnopolski Dzień Aptekarza obchodzimy w okresie poprzedzającym wybory parlamentarne. Od nowego rządu i parlamentu my, aptekarze, oczekujemy codziennego dialogu z naszym środowiskiem i odważnych decyzji, które wzmocnią ekonomicznie polskie apteki i pozwolą aptekarzom, zwłaszcza prowadzącym niezależne apteki, z nadzieją spojrzeć w przyszłość. Wierzę, że nowy rząd Rzeczypospolitej niezwłocznie przystąpi do niezbędnych reform, które obejmą prawo farmaceutyczne i system dystrybucji leków. Aptekarze oczekują zmian systemowych i nowoczesnych regulacji, które rozwiążą najbardziej palące problemy polskich aptek i ich pacjentów.

Jednym z najważniejszych problemów, który należy pilnie rozwiązać ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne Polaków, jest zagwarantowanie wszystkim aptekom i ich pacjentom stałego i równego dostępu do wielu leków refundowanych, które są w Polsce reglamentowane. W naszych aptekach stale brakuje około 200 leków w różnych dawkach i postaciach. Jest to poważny problem społeczny, zagrażający bezpieczeństwu zdrowotnemu obywateli naszego kraju. Obecnie jedynie trzy największe hurtownie wskazane przez producentów leków mają wyłączny dostęp do ponad stu ważnych leków. Już czwarta pod względem wielkości hurtownia w naszym kraju, która zaopatruje kilka tysięcy aptek, została pozbawiona dostępu do wielu leków refundowanych.

Nie mogliśmy dłużej milczeć. Musieliśmy zaprotestować przeciwko reglamentacji leków i modelowi dystrybucji, który narzuciły firmy farmaceutyczne, limitując dostawy produktów leczniczych do aptek. Nie mogliśmy się zgodzić, by o kształcie i sposobie dystrybucji leków w Polsce decydowały firmy farmaceutyczne oraz wybrane przez nie hurtownie i powiązane z nimi sieci aptek. Nie mogliśmy się pogodzić z obojętnością polityków, lekceważących potrzeby lekowe pacjentów i ignorujących propozycje samorządu aptekarskiego. Protest zainicjowany przez Naczelną Izbę Aptekarską poparło ponad sześć tysięcy farmaceutów.

Po upływie ponad dwóch miesięcy od wejścia w życie tak zwanej ustawy antywywozowej w polskich aptekach nadal brakuje leków. Potwierdziły się obawy naszego samorządu. Ostrzegaliśmy, że ustawa nie rozwiąże problemu braku leków, ponieważ posłowie nie przyjęli propozycji Naczelnej Izby Aptekarskiej, aby ustawowo zagwarantować równy dostęp aptek i ich pacjentów do refundowanych produktów leczniczych. W rezultacie nie ma przepisu, który realnie zapewniłby uczciwym przedsiębiorcom prowadzącym hurtownie farmaceutyczne, a także współpracującym z nimi aptekom, stałe dostawy refundowanych produktów leczniczych w ilości niezbędnej do zaspokajania potrzeb pacjentów. Tak więc polityka lekowa w zakresie dystrybucji produktów leczniczych nadal pozostaje w rękach producentów i wybranych przez nich hurtowni farmaceutycznych, a nie rządu.

Szanowni Państwo!

W starożytnym języku egipskim ph-ar-maki znaczyło: kto zapewnia bezpieczeństwo. To pojęcie odsłania istotę naszego zawodu. Farmaceuci są integralną częścią systemu ochrony zdrowia publicznego. Są fachowymi pracownikami medycznymi placówek, które zapewniają ochronę najwyższych  wartości – zdrowia i życia. U podstaw wykonywania tego zawodu musi być misja i powołanie. Wykonujący zawody medyczne muszą wspólnie przeciwstawić się komercjalizacji różnych obszarów ochrony zdrowia. Zysk nie może być głównym kryterium, którym powinniśmy się kierować, pomagając naszym pacjentom. To właśnie dlatego od wielu lat samorząd aptekarski domaga się wprowadzenia do polskiego porządku prawnego zasady „apteka dla aptekarza lub spółki aptekarskiej”, gwarantującej faktyczną niezależność wykonywania zawodu farmaceuty. Utrata niezależności przez farmaceutów to realne zagrożenie, z którym musi się zmierzyć nasz samorząd. Ta powolna utrata niezależności w głównej mierze dotyka farmaceutów zatrudnionych w aptekach sieciowych. Samorząd aptekarski nigdy nie zaakceptuje narzucanych im reguł, sprzecznych z zasadami etyki i deontologii zawodowej.

Ani mechanizmy rynkowe, ani naciski społeczne, ani wymagania administracyjne nie mogą mieć wpływu na przestrzeganie norm zawartych w kodeksie deontologicznym. Ma to istotne znaczenie w warunkach liberalnej gospodarki rynkowej i narastającej tendencji do instrumentalnego traktowania pacjenta, który coraz częściej staje się narzędziem do osiągania określonych celów biznesowych. Aptekarz nie jest „sprzedawcą produktu leczniczego”, wykonującym zawód w aptece postrzeganej jako „sklep z lekami”, „miejsce specyficznego handlu” – jak twierdzą nasi przeciwnicy. Jednym z priorytetów samorządu aptekarskiego jest obrona statusu farmaceuty jako osoby wykonującej zawód zaufania publicznego, którego „obowiązują, wypracowane przez pokolenia, zasady etyki ogólnoludzkiej”. Stale też musimy podkreślać zadania apteki jako placówki ochrony zdrowia publicznego, utrwalając w świadomości społecznej obraz apteki przyjaznej pacjentowi, w której otrzyma nie tylko lek, ale także niezbędną poradę, spotka się z życzliwością i zrozumieniem.

Głęboko wierzę, że sukcesem zakończą się prace nad projektem ustawy scalającej w jednym akcie prawnym wszystkie przepisy, które dotyczą wykonywania zawodu farmaceuty. Dzięki współpracy z okręgowymi izbami aptekarskimi udało się przygotować projekt ustawy o zawodzie farmaceuty i izbach aptekarskich. Prace samorządu aptekarskiego nad tym projektem koordynuje wiceprezes Naczelnej Rady Aptekarskiej dr Marek Jędrzejczak. Cieszymy się, że podczas spotkania z przedstawicielami Naczelnej Izby Aptekarskiej minister zdrowia, prof. Marian Zembala, zainteresował się projektem tej ustawy.

Konieczna jest jasna wizja i spójny program reform. Trzeba, naszym zdaniem, zmienić aksjologiczne podstawy całego systemu zaopatrywania polskich pacjentów w usługi farmaceutyczne. Wszelkie regulacje prawne dotyczące funkcjonowania rynku farmaceutycznego muszą być podporządkowane zasadom prawidłowego funkcjonowania systemu opieki farmaceutycznej. Konieczne jest stworzenie systemu opieki farmaceutycznej, poprawiającej jakość życia pacjenta i pozwalającej w pełni wykorzystać specjalistyczną wiedzę i doświadczenie zawodowe farmaceutów. W związku z tym należy uchwalić ustawę kompleksowo regulującą prawo pacjentów do opieki farmaceutycznej, w tym prawo do zaopatrzenia w leki oraz inne usługi farmaceutyczne.

Przy tworzeniu systemu opieki farmaceutycznej, co – jak wynika z doświadczeń innych państw unijnych – jest procesem kosztownym i trwającym wiele lat, nie może dochodzić do różnicowania aptek na dobre i gorsze, czyli pozbawione możliwości funkcjonowania w tym systemie. Opieka farmaceutyczna nie może stać się instrumentem służącym do eliminowania z rynku części aptek. Prawidłowo pojmowana i wcielana w życie idea opieki farmaceutycznej pozwoli wzmocnić niezależność zawodową farmaceuty i jego pozycję w systemie ochrony zdrowia. Nie ulega wątpliwości, że systemu opieki farmaceutycznej nie wolno budować bez udziału samorządu aptekarskiego i zagwarantowania mu istotnego miejsca w tym procesie. Jedynym podmiotem właściwym do tworzenia podwalin opieki farmaceutycznej, określania zasad i szczegółowych warunków sprawowania opieki farmaceutycznej jest samorząd zawodu farmaceutów. Właściwe organy państwa powinny traktować aptekarzy jako najlepszych ekspertów w tej dziedzinie.

Stworzenie systemu opieki farmaceutycznej wymaga wprowadzenia istotnych zmian w zasadach funkcjonowania rynku farmaceutycznego. Konieczne jest uporządkowanie tego rynku poprzez wprowadzenie regulacji od wielu lat obowiązujących w najbardziej rozwiniętych państwach Unii Europejskiej. Niezbędna jest między innymi gruntowna zmiana prawa farmaceutycznego i nowelizacja ustawy o refundacji leków.

Aptekom należy zagwarantować stabilność ekonomiczną i sprzyjające warunki do prowadzenia działalności. W tym celu niezbędna jest między innymi naprawa systemu odpłatności za leki refundowane oraz przeciwdziałanie procesom koncentracji i monopolizacji na rynku aptek. Trzeba bezwzględnie doprecyzować przepisy dotyczące ustawowych zakazów koncentracji, a właściwe organy państwa muszą sprawić, by były one przestrzegane. Konieczne jest również wprowadzenie kryteriów demograficznych i geograficznych przy wydawaniu zezwolenia na prowadzenie apteki. Regulacje te pozwolą dostosować rozmieszczenie aptek do potrzeb pacjentów. Projekt nowelizacji ustawy – Prawo farmaceutyczne, wprowadzający pojęcie mapy potrzeb usług farmaceutycznych i przepisy określające kryteria demograficzne i geograficzne, niedawno przedstawiony został przez Naczelną Izbę Aptekarską ministrowi zdrowia.

Realizacja najpilniejszych zadań samorządu aptekarskiego wymaga konstruktywnego współdziałania dla dobra wspólnego. Działacze samorządu wszystkich szczebli muszą stale pamiętać o potrzebie budowania wspólnoty. Do pracy w samorządzie trzeba przyciągnąć wszystkich, którym nie jest obojętna  przyszłość naszego zawodu. To oni stanowią bijące serce samorządu.

Szanowni Goście! Drogie Koleżanki i Koledzy!

W dniu aptekarskiego święta chciałbym gorąco podziękować wszystkim, którym bliskie są sprawy naszego zawodu i przyszłość polskiego aptekarstwa.

Ministrowi zdrowia, prof. Marianowi Zembali, chciałbym podziękować za objęcie naszego święta patronatem honorowym i rozpoczęcie debaty nad przedstawioną przez Naczelną Izbę Aptekarską koncepcją mapy potrzeb usług farmaceutycznych. Wierzę, że to właściwa droga, zmierzająca do uporządkowania rynku aptek.

Dziękuję sponsorom dzisiejszej uroczystości – wasze wsparcie jest dla nas, organizatorów obchodów Ogólnopolskiego Dnia Aptekarza, bardzo ważne. Dziękuję patronom medialnym. Jesteśmy wam wdzięczni za podejmowanie trudnych tematów związanych z wykonywaniem zawodu farmaceuty oraz rzetelne informowanie o problemach aptek i aptekarzy.

Z okazji XII Ogólnopolskiego Dnia Aptekarza pozdrawiam wszystkich działaczy samorządowych, a zwłaszcza tych, którzy 25 lat temu uczestniczyli w pracach nad projektem ustawy o izbach aptekarskich i tworzeniem struktur odradzającego się samorządu aptekarskiego. W 1990 roku, u progu wielkiej transformacji ustrojowej, kiedy wznoszono fundamenty nowej Rzeczypospolitej, do Sejmu RP trafił projekt ustawy o izbach aptekarskich, która uchwalona została 19 kwietnia 1991 roku. Pamiętamy o tych, którzy zaangażowali się w owym czasie w działalność samorządową. Z wdzięcznością pamiętamy o członkach Komitetu Organizacyjnego Izb Aptekarskich, którego przewodniczącym został zmarły 4 września 2015 roku dr n. farm. Stanisław Vogel. Dziękujemy! Podczas dzisiejszej uroczystości chciałbym zainaugurować obchody dwudziestopięciolecia odrodzonego samorządu aptekarskiego, które będą okazją do refleksji nad jego rolą i znaczeniem w demokratycznym państwie prawa.

Za klika miesięcy zostaną wybrane nowe władze samorządu aptekarskiego. Przez ostatnie osiem lat jako prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej broniłem interesów aptekarzy, zabiegałem o dobre rozwiązania prawne dla aptek i ich pacjentów, starałem się wzmocnić pozycję samorządu w relacjach z rządem i parlamentem. Dziękuję wszystkim, którzy współpracowali ze mną dla dobra polskiego aptekarstwa.

Gorąco pozdrawiam wszystkich aptekarzy, członków naszego samorządu, zarówno tych, którzy pracują w aptekach ogólnodostępnych, jak i zatrudnionych w aptekach szpitalnych. Aptekarstwo szpitalne jest tą dziedziną farmacji, która coraz bardziej doceniana jest przez zarządy jednostek lecznictwa zamkniętego.

Dziękuję Wam, Koleżanki i Koledzy, za codzienną pracę i zaangażowanie w opiekę nad pacjentami. Wykonując zawód zaufania publicznego, zawsze jesteście gotowi służyć chorym swoją wiedzą i doświadczeniem. To dzięki profesjonalizmowi i wrażliwości na potrzeby cierpiących cieszycie się ogromnym uznaniem swoich pacjentów i zaufaniem całego społeczeństwa. Mam głęboką nadzieję, że będziecie mieli coraz więcej powodów do radości, a praca w aptece w nieodległej przyszłości znów będzie dla Was źródłem zawodowej satysfakcji. Życzę Wam sukcesów w życiu osobistym i powodzenia w wypełnianiu codziennych obowiązków.