07.2015 – Felieton Prezesa NRA – „O potrzebie dialogu.”

Kilka tygodni temu zwróciłem się pisemnie do liderów największych partii deklarujących udział w tegorocznych wyborach parlamentarnych o uwzględnienie w ich programach wyborczych propozycji zgłaszanych od wielu lat przez Naczelną Izbę Aptekarską. Przypomniałem, że nie można zwlekać z podjęciem konkretnych działań w celu rozwiązania problemów dotykających polskich aptekarzy, które mają bezpośredni, negatywny wpływ na sytuację pacjentów korzystających z usług farmaceutycznych. Podkreśliłem, że najważniejsze postulaty samorządu aptekarskiego dotyczą praw polskich pacjentów, podstaw funkcjonowania aptek jako placówek ochrony zdrowia publicznego i zasad wykonywania zawodu farmaceuty.

Postulaty te przedstawiliśmy również na lipcowym spotkaniu przedstawicieli Naczelnej Izby Aptekarskiej z ministrem zdrowia prof. Marianem Zembalą. Cieszymy się, że nowy minister zdrowia szybko i pozytywnie odpowiedział na propozycję rozmowy z reprezentantami NIA o problemach nurtujących środowisko aptekarskie. W czasie spotkania uzasadniliśmy potrzebę głębokiej reformy systemu usług farmaceutycznych, połączonej ze zmianą sposobu postrzegania spraw z zakresu farmacji oraz problematyki związanej z zaopatrywaniem pacjentów w leki. Wskazaliśmy też, że konieczne jest stworzenie systemu opieki farmaceutycznej, poprawiającej jakość życia pacjenta i pozwalającej w pełni wykorzystać specjalistyczną wiedzę i doświadczenie zawodowe farmaceutów jako profesjonalnych pracowników medycznych. Poinformowaliśmy ministra zdrowia, że trzeba pilnie wzmocnić pozycję apteki w systemie ochrony zdrowia i zagwarantować niezależność farmaceuty jako osoby wykonującej zawód zaufania publicznego. Cel ten pozwala osiągnąć wprowadzenie do porządku prawnego zasady „apteka dla aptekarza lub spółki aptekarzy”, która jest najlepszym gwarantem bezpiecznej dystrybucji leków, opartej na rzeczywistych potrzebach pacjentów i wiedzy farmaceutów. Zastrzeżenie posiadania i prowadzenia apteki wyłącznie dla farmaceuty lub spółki aptekarzy gwarantuje, że podstawowy cel działania apteki zostanie należycie zrealizowany.

Przedstawiliśmy ministrowi zdrowia argumenty uzasadniające konieczność wprowadzenia do porządku prawnego kryteriów demograficznych i geograficznych (liczba mieszkańców przypadająca na jedną aptekę i odległości między aptekami) przy wydawaniu zezwoleń na prowadzenie aptek. Podkreśliliśmy, że regulacje te pozwolą dostosować rozmieszczenie aptek do potrzeb pacjentów. W Polsce są bowiem obszary o zbyt dużym zagęszczeniu aptek w stosunku do potrzeb pacjentów. Są jednak obszary, gdzie liczba aptek nie pokrywa zapotrzebowania na te placówki, powodując ograniczenie dostępu pacjenta do usług farmaceutycznych. Minister zdrowia poprosił przedstawicieli samorządu aptekarskiego o przygotowanie założeń dotyczących opracowania mapy potrzeb usług farmaceutycznych i zaprezentowanie ich na konferencji „Polaków zdrowia portret własny 2015”.

Przyjęliśmy zaproszenie ministra zdrowia. W debacie, która odbyła się 30 lipca 2015 r. w Warszawskim Uniwersytecie Medycznym, samorząd aptekarski reprezentował wiceprezes Naczelnej Rady Aptekarskiej dr Marek Jędrzejczak. Wiceprezes NRA przypomniał, że obowiązująca ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych przewiduje sporządzanie dla obszaru każdego województwa Regionalnej Mapy Potrzeb Zdrowotnych (art. 95a). Ze względu na fakt, że mapa potrzeb zdrowotnych nie obejmuje potrzeb pacjenta odnośnie jego dostępu do usług farmaceutycznych, konieczne jest dokonanie zmian w obowiązujących przepisach. W większości krajów Unii Europejskiej wprowadzone zostały mapy potrzeb zdrowotnych w zakresie dostępu pacjenta do produktu leczniczego. Dwanaście krajów Wspólnoty wprowadziło tzw. mapy aptek (mapy potrzeb lekowych). Kryteria demograficzne i/lub geograficzne obowiązują między innymi w Austrii, Belgii, Chorwacji, Estonii, Francji, Hiszpanii, Luksemburgu, Portugalii, Słowenii, we Włoszech i na Węgrzech. Wiceprezes NRA podkreślił, że rynek apteczny może być regulowany przez państwo, na co wskazują orzeczenia Trybunału  Sprawiedliwości Unii Europejskiej, na przykład wyrok z 1 czerwca 2010 r. (sprawy o sygn. C-570/07 i C-571/07) wydany w związku z uregulowaniami obowiązującymi w Hiszpanii, a także wyrok z 14 lutego 2014 r. (sprawa o sygn. C-367/12). Z orzeczeń tych wynika, że kraje członkowskie Unii Europejskiej mogą wprowadzać do swojego porządku prawnego ograniczenia dotyczące otwierania aptek. Samorząd aptekarski opracował projekt zmian w ustawie – Prawo farmaceutyczne i propozycje konkretnych przepisów, które zostały przedstawione ministrowi zdrowia.

Minister Marian Zembala z zainteresowaniem wysłuchał również informacji o prowadzonych przez samorząd aptekarski pracach nad projektem ustawy scalającej w jednym akcie prawnym wszystkie przepisy, które dotyczą wykonywania zawodu farmaceuty. Minister zdrowia poprosił przedstawicieli NIA o przedstawienie najważniejszych regulacji, które mają się znaleźć w przygotowywanym przez samorząd projekcie ustawy.
Naczelna Izba Aptekarska postrzegana jest jako podmiot odgrywający istotną rolę w debacie publicznej nad systemem ochrony zdrowia i bezpieczeństwem zdrowotnym Polaków. Zależy nam na dobrej współpracy z Ministerstwem Zdrowia, inspekcją farmaceutyczną, uczelniami medycznymi i wieloma podmiotami funkcjonującymi w obszarze ochrony zdrowia. W nasz głos z uwagą wsłuchują się posłowie i senatorowie. Cieszę się, że wśród tych, którzy chcą konstruktywnie rozmawiać z przedstawicielami NIA o najważniejszych sprawach środowiska aptekarskiego, jest minister zdrowia prof. Marian Zembala.

dr GRZEGORZ KUCHAREWICZ
Prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej