03.2011 – „Lekarsko-farmaceutyczne związki z esperantem.”

marzec 2011, nr 55/33 online

LEKARSKO-FARMACEUTYCZNE

ZWIĄZKI Z ESPERANTEM

   Od samego początku powstania najłatwiejszego, neutralnego, międzynarodowego języka esperanto istnieją bardzo ścisłe jego związki z medycyną.

   Twórcą języka esperanto był lekarz-okulista Ludwik Zamenhof (1859-1917), człowiek o bardzo wrażliwej, przepełnionej głębokim humanizmem duszy. Urodził i wychowywał się w Białymstoku, który w tym czasie zamieszkiwała ludność polska, żydowska, rosyjska, niemiecka, białoruska, litewska i tatarska, wyznająca religie katolicką, judaistyczną, prawosławną protestancką i islamską. To pomieszanie różnych języków i religii dosyć często doprowadzało do mniejszych bądź większych nieporozumień, zadrażnień i konfliktów.

   W tej przysłowiowej „Wieży Babel” młody Ludwik dostrzegał niemal całe nieszczęście ludzkości, która nie potrafiąc się z sobą porozumieć żyje w ciągłych antagonizmach, sporach, nienawiści i wojnach.

   Marzyło mu się stworzenie takiego neutralnego języka międzynarodowego, który by ludzi nie dzielił, ale łączył. Od najmłodszych lat wytrwale pracował nad urzeczywistnieniem tej szlachetnej idei.

   W 1887 roku pod pseudonimem „dr Esperanto”, co znaczyło „doktor mający nadzieję” opublikował pierwszy rewelacyjny „Podręcznik kompletny języka międzynarodowego”, na pięciu stronach omawiający 16 niezmiennych reguł tego języka i dołączył do niego 917 rdzeniowy słownik. O niezwykłych walorach tego języka najlepiej świadczyć może fakt, że wkrótce w oparciu o ten podręcznik i dołączony do niego słownik Antoni Grabowski przetłumaczył „Pana Tadeusza” – Adama Mickiewicza i to tłumaczenie do dziś uchodzi za arcydzieło przekładu, bowiem tylko w tłumaczeniu na język esperanto udało się zachować rym i rytm trzynastozgłoskowca.

   Niemal wszyscy lingwiści o języku esperanto wypowiadają się bardzo pochlebnie i oceniają, że jest to język prawie dziesięciokrotnie łatwiejszy od każdego innego, ładniejszy od włoskiego, bardziej elegancki od francuskiego i precyzyjniejszy od niemieckiego.

   Wielu wybitnych uczonych, pisarzy, polityków, papieży i laureatów „Nagrody Nobla” o esperancie wypowiadało się pochlebnie i z najwyższym uznaniem. Zacytuję tylko trzy z tych znamiennych wypowiedzi: japoński przemysłowiec – Etsuo Miyoshi, powiedział: „Opatrzność dała wam Zamenhofa, esperanto jest wszędzie na świecie znane jako polski wynalazek”; wybitny polski językoznawca – prof. Zenon Klemensiewicz: „Esperanto jest dorobkiem kultury polskiej”; a wybitny polski filozof – prof. Tadeusz Kotarbiński: „Esperanto jest najgenialniejszym połączeniem logiki i prostoty”.

   Esperanto to nie tylko najłatwiejszy i neutralny język, to przede wszystkim przewspaniała i cudowna idea, aby przez umożliwienie ludziom łatwego porozumiewania się z sobą usunąć wszelkie dzielące ich bariery narodowościowe, religijne, rasowe, polityczne i społeczne. Zlikwidować wszelkie wynikające z tych podziałów źródła nieporozumień, zadrażnień, konfliktów, nienawiści i wojen i sprawić by mogli żyć z sobą w harmonijnej zgodzie, wzajemnym poszanowaniu i przyjaźni.
Czy taka idea może nie podobać się ludziom  wrażliwym na ludzki los? Nic więc dziwnego, że tak piękne i szlachetne ideały od samego początku zaakceptowali i aktywnie je wspierali lekarze. Dostrzegli w nich bowiem pewną zbieżność z jednym z punktów hipokratesowej przysięgi, którą wszyscy składali, a która brzmi: „nie dopuszczę by religijne, narodowe, rasowe, polityczne lub społeczne względy były przeszkodą do spełnienia mego obowiązku wobec cierpiącego”. Może też i dlatego, że twórcą języka esperanto był lekarz dr Ludwik Zamenhof, w szeregach pionierów ruchu esperanckiego była liczna grupa lekarzy i farmaceutów.

   Pierwszymi lekarzami – pionierami, którzy byli gorącymi entuzjastami esperanta i bardzo znacząco przyczynili się do jego upowszechnienia byli, bracia Ludwika Zamenhofa: lekarz farmaceuta Feliks Fabian Zamenhof (1868-1933) i lekarz laryngolog Leon Zamenhof (1879-1934); syn twórcy języka lekarz okulista, doc. uniwersytetu warszawskiego Adam Zamenhof (1888-1940); bratanica twórcy języka farmaceutka Romana Zamenhof i przyjaciel ze studiów medycznych Ludwika lekarz bakteriolog prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego Odo Bujwid (przyjaciel  Ludwika Pasteura i Roberta Kocha).
Lekarz okulista Kazimierz Bein (Kabe) (1872-1959), w oparciu o pierwszy 5 stronicowy podręcznik i załączony do niego 917 rdzeniowy słownik przetłumaczył na esperanto „Faraona” – Bolesława Prusa i to tłumaczenie stało się podstawą przekładu go na język chiński.

   Inny znany polski lekarz dr Wilhelm Róbin, który już w 1893 założył i redagował w Warszawie pierwsze esperanckie czasopismo lekarskie „Kuracisto” (Lekarz), na 4 Światowym Kongresie Esperanta w Dreźnie w 1908 r zaproponował założenie związku o nazwie „Tutmonda Esperantista Kuracista Asocio" (TEKA) (Ogólnoświatowy Związek Lekarzy Esperantystów), który w 1961 r. przekształcił się w UMEA (Universala Medicina Esperanto-Asocio – Światowy Medyczny Związek Esperanta) i jest dzisiaj jedną z zawodowych organizacji wchodzącej w skład UEA (Universala Esperanto-Asocio – Światowy Związek Esperanta). Aktualnie siedzibą UMEA jest Japonia. UMEA od samego początku ściśle współpracuje z innymi organizacjami esperanckimi reprezentującymi różne zawody i stowarzyszenia naukowe oraz uniwersyteckie ośrodki medyczne. Szczególnie korzystnie rozwija się współpraca z ISAE (stowarzyszenie naukowców z innych dziedzin niż medycyna) oraz INA (stowarzyszenie zajmujące się naturalnymi metodami leczenia).

   Jednym z pierwszych polskich esperantystów lekarzy był dr Stefan Mikołajski (1861-1929), który we Lwowie w latach 1908-11 redagował esperanckie czasopismo "Voĉo de kuracistoj" (Głos lekarzy). Był też współprzewodniczącym 8 Światowego Kongresu Esperanta zorganizowanego w 1912 r. w Krakowie, z okazji 25-lecia esperanta. Kolejnym wielce zasłużonym dla medycznego ruchu esperanckiego jest dr farmacji Włodzimierz Opoka, który jest Sekretarzem Generalnym UMEA i Redaktorem Naczelnym międzynarodowego czasopisma medycznego w języku esperanto pod tytułem: „Medicina Internacia Revuo”. Ma ono charakter czasopisma naukowego i rozprowadzane jest do kilkudziesięciu krajów świata. Jest on też laureatem prestiżowej premii UMEA za prezentację prac naukowych z dziedziny nauk farmaceutycznych na naukowych konferencjach esperanckich. Między innymi z jego też inspiracji w 1976 roku zainicjowano organizowanie Międzynarodowych Medycznych Konferencji Esperanckich.

   Pierwsza Międzynarodowa Medyczna Konferencja Esperancka (Internacia Medicinista Esperanto-Konferenco) odbyła się w Krakowie w roku 1977.

   Zarząd UMEA postanowił, że Konferencje takie będą odtąd organizowane co dwa lata w różnych krajach, przy czym co dziesięć lat w Polsce (Krakowie). Na siedemnaście IMEK jakie dotychczas się odbyły 4 miały miejsce w Krakowie, w latach: 1977, 1987, 1997 i z okazji Jubileuszu 100-lecia UMEA po raz czwarty w Krakowie w dniach 13-18.08.2008 na Wydziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w ramach doskonalenia zawodowego lekarzy i farmaceutów odbył się 16 Międzynarodowy Medyczny Esperancki Kongres (16-a Internacia Medicinista Esperanto-Kongreso). Wzięli w niej udział medycy z różnych kontynentów posługujący się w kontaktach międzynarodowych językiem esperanto. Wiodącym tematem konferencji były najnowsze osiągnięcia nauk medycznych i farmaceutycznych.

   W gremiach organizacyjnych Konferencji licznie reprezentowani byli farmaceuci, i tak:

–  wśród mecenasów Kongresu znaleźli się Hurtownia Farmaceutyczna SILFARM Sp. z o.o. z Katowic; Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne – Oddział Kraków; Okręgowa Izba Aptekarska w Krakowie; dr farm. Włodzimierz Opoka;

–  Wśród organizatorów Kongresu byli: Światowy Medyczny Związek Esperancki z siedzibą w Japonii; Wydział Farmaceutyczny Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum; Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne Oddział w Krakowie; Okręgowa Izba Aptekarska w Krakowie; Krakowskie Stowarzyszenie Esperanto;

–  Wśród członków Komitetu Organizacyjnego znaleźli się też następujący farmaceuci: mgr farm. Anna Badzińska-Chojnacka; dr n. farm. Monika Dąbrowska; mgr farm. Piotr Jóźwiakowski; dr farm. Krzysztof Kmieć; mgr farm. Joanna Wrotniak.

–  Referaty naukowe na Konferencji wygłaszali następujący farmaceuci: prof. dr hab. farm. Gabriel Nowak; prof. dr hab. farm. Zbigniew Janeczko; dr farm. Włodzimierz Opoka

   Na otwarciu konferencji Przewodniczący Komitetu Naukowego prof. zw. dr hab. med. Stanisław Majewski, m.in. powiedział: „Gdyby był dzisiaj wśród nas dr Ludwik Zamenhof, byłby dumny z faktu, że spełnia się jego nadzieja na pokonanie barier dzielących ludzi. Ta piękna idea dr Zamenhofa najbardziej przejawia się w fakcie, że stworzony przez Niego uniwersalny język tak jak i nauka światowa funkcjonują ponad wszelkimi podziałami. Działania Związku medyków esperantystów i dzisiejszy Kongres jest bowiem najlepszym przykładem spełnienia się tej szlachetnej idei”.

   Podczas 94 Światowego Kongresu Esperanto (94-a Universala Kongreso de Esperanto) w 2009 r. w Białymstoku też odbyła się Konferencja Naukowa UMEA

   Kolejny 17 Międzynarodowy Medyczny Kongres Esperancki (17-a Internacia Medicinista Esperanto-Kongreso) odbył się w 2010 r. na Węgrzech. Oto plakietka tego kongresu:
                                           
   Wszystkich wybitnych i znanych lekarzy i farmaceutów, którzy jednocześnie byli też esperantystami oraz bardzo znacząco i chlubnie zapisali się w rozwoju ruchu esperanckiego nie sposób omówić, z konieczności więc pozwolę sobie wymienić tylko niektórych z nich: wybitny farmaceuta i esperantysta – aptekarz Heinrich Mehrländer – właściciel Apteki “Pod Złotym Orłem” (Apotheke zum goldenen Adler) w Malborku; dr farmacji Krzysztof Kmieć, który m.in. wykonał ponad 2400 ekslibrisów o różnorodnej tematyce, przede wszystkim farmaceutycznej, medycznej, przyrodniczej, religijnej, orientalnej, muzycznej, górskiej. 

                                                
   Mgr farmacji Bohdan Rudawiec, którego esperantem zaraził znany i ceniony esperantysta z Sosnowca – Jerzy Walaszek; lekarz-chirurg Stanisław Frańczuk; prof. Jan Muszyński; dr Maksymilian Blassberg i wielu, wielu innych.

   Nie sposób nawet pobieżnie wspomnieć też wszystkich znaczących zagranicznych esperantystów – lekarzy i farmaceutów. Między innymi jednym z najwybitniejszych sławnych esperantystów, dla którego pierwszym językiem od urodzenia było esperanto – był włoski farmakolog i fizjolog, prof. uniwersytetu w Sassari Daniel Bovet – laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny z 1957r.  

   Lekarze i farmaceuci w ponad 100 letniej swojej działalności  zapisali się złotymi zgłoskami w rozwoju ruchu esperanckiego. Dzisiaj UMEA zaliczana jest do jednej z prężniej działających grup zawodowych wchodzących w skład UEA.
Wielka szkoda, że Polacy wykazują tak małe i lekceważące zainteresowanie językiem esperanto. Nie doceniają autentycznego skarbu jaki posiadają. Esperanto bowiem najbardziej Polskę w świecie rozsławiło.

   Jego upowszechnienie jako drugiego obok narodowych języka powszechnej w świecie komunikacji, nie tylko sprawiłoby faktyczne uszczęśliwienie ludzkości, bo ludzie mogący łatwiej się z sobą porozumiewać, lepiej by się rozumieli i żyli w zgodzie i przyjaźni. 

   Jeśli ludzkość będzie chciała autentycznie w sposób łatwy się z sobą porozumiewać, to nie ma innej alternatywy i niewątpliwie przyszłość należy do NAJŁATWIEJSZEGO, NEUTRALNEGO, MIĘDZYNARODOWEGO JĘZYKA ESPERANTO.                      

Część informacji do tego artykułu wykorzystano z: – „Kongresa Libro 16-a Internacia Medicinista Esperanto-Kongreso – 2008 – Krakovo”

Fot. Wikipedia.pl